Page 20 - İnkilap Tarihi ve Atatürkçülük 12 | Çalışma Defteri-8
P. 20
Açık Uçlu Sorular
Aşağıdaki soruları verilen metne göre cevaplayınız.
SSCB’nin Dağılması ve Türk Cumhuriyetleri
SSCB’de 1950’li yıllardan itibaren dış dünya ile ilişkiler artmış, birlik içerisinde iletişim gelişmiş, etnik sorunlar farklı
boyutlar kazanmıştır. 1970’li yıllardan itibaren SSCB, çeşitli siyasi, ekonomik ve sosyokültürel olaylar nedeniyle (ge-
rekli modernizasyonun yapılamaması, teknoloji ve kalitenin geri planda kalması, arz-talep dengelerinin kurulama-
ması, tarım sektöründeki yanlış politikalar) çözülmeye başlamış, merkezî otoritenin zayıflamasıyla birlikte sosyalist
anlayış son bulmuştur.
Mihail Gorbaçov’un 1985’te devlet başkanlığına gelerek uygulamaya koyduğu glasnost ve perestroyka (açıklık ve
yeniden yapılanma) politikası ile SSCB’nin dağılma süreci daha da hızlanmıştır.1989 yılında Doğu Avrupa’da yaşanan
devrim, çok yüksek düzeyde bir politik bağımsızlık ve ekonomik etkinlik kazanma arzusu ile yönetilmiş; bu olay hem
sosyalist dış ticaret sisteminin hem de bölgesel ekonomik entegrasyon olan COMECON’un çöküşüne yol açmıştır. Bu
gelişmelerin ardından, SSCB çözülme sürecine girmiştir. Rus olmayan milletler, başta Baltık devletleri olmak üzere
bağımsızlıklarını kazanma çabasına girişmişlerdir. 1991’de SSCB’nin dağılmasıyla Soğuk Savaş Dönemi sona ermiş, Kaf-
kasya ile Orta Asya’da Türk Cumhuriyetleri bağımsızlıklarını kazanmıştır. Bağımsızlıklarını kazanan Türk Devletleri
(Harita 5.1) Azerbaycan, Özbekistan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkmenistan’dır.
Türkiye Cumhuriyeti kendisiyle köken, dil, din ve kültürel bağları olan bu ülkeleri tanıyan ilk devlet olmuştur. Türkiye,
ilk andan itibaren bu ülkelerle ilişkilerini geliştirmiş, pek çok ikili ve çok taraflı anlaşma imzalamıştır. Türkiye’nin böl-
geye yönelik genel politikası; Orta Asya ülkelerinin bağımsız, siyasi ve ekonomik istikrara sahip, kendi aralarında ve
komşularıyla iş birliği içinde, uluslararası toplumla bütünleşmiş ve demokratik değerleri benimsemiş devletler olarak
varlıklarını sürdürmelerini desteklemek yönünde olmuştur.
Türkiye, bağımsızlığını kazanan Türk Cumhuriyetleri’yle enerji, sanayi, bankacılık, teknoloji gibi alanlarda iş birliği içe-
risinde bulunmuştur. 2000’li yıllarda bölge ülkeleriyle ticaret hacmini artırmıştır. Türkiye’nin Türk Cumhuriyetleri’ne
ihracatında dokuma, makine, demir-çelik, otomotiv ve gıda önemli bir yer tutmuştur. Bankacılık ve inşaat sektöründe
de Türkiye’nin önemli girişimleri olmuştur. Türk Cumhuriyetleri ile ilişkilerin kurulması, Batı ülkeleri nezdinde Türki-
ye’nin itibarını ve pazarlık gücünü artırmıştır. Çünkü Türk Cumhuriyetleri petrol, doğal gaz, kömür gibi zengin enerji
kaynakları; krom, demir gibi kıymetli madenleri; verimli tarım arazileri ve problemsiz ekonomik altyapıları ile büyük
fırsatlara sahiptir.
Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi Ders Kitabı, MEB, s.204’den alınmıştır.
ORTAÖĞRETİM 20 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK-12
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
