Page 28 - İnkilap Tarihi ve Atatürkçülük 12 | Çalışma Defteri-8

Beceri Temelli - 4

Aşağıdaki soruları verilen metinlerden ve görsellerden hareketle cevaplayınız.

KIBRIS

Türkler ile Rumların ortaklaşa kurduğu Kıbrıs Cumhu-
riyeti’nin (16 Ağustos 1960) istiklalini Türkiye, İngiltere
ve Yunanistan garantör devletler olarak koruyacaklar-
dı. Bu hukuki statüye rağmen Yunanistan, Kıbrıs’ı ilhak
etmekten vazgeçmemiş; Türkiye ise buna mani olmaya
çalışmıştı. Yunanlılar ve Rumlar, adadaki Türkleri katlet-
meye başlayınca Türkiye antlaşmaların kendine verdiği
hakla Kıbrıs’a müdahale etmek istemiş ve bunu da müt-
tefiklerine, özellikle de ABD’ye bildirilmişti.

Türkiye’nin bu kararını öğrenen ABD Başkanı Johnson, muhtemelen Yunan ve Rum lobilerinin baskısı altında, bir
müttefike yazılmayacak ağır bir mektubu devrin Türk Başbakanı İnönü’ye yazmıştır. (5 Haziran 1960) “Türkiye’nin
Kıbrıs’a yapacağı bir müdahalede Amerika tarafından temin edilmiş olan askerî malzemenin kullanılmasını Ameri-
ka Birleşik Devletleri’nin uygun görmeyeceğini size bütün samimiyetimle ifade etmek isterim.”

Mehmet Saray, Sovyet Tehdidi Karşısında Türkiye’nin NATO’ya Girişi (Metin, düzenlenerek ve kısaltılarak alınmıştır.)

Johnson’un mektubu Türkiye’de büyük tepki toplamış,
ABD’den alınan silah ve teçhizatın Kıbrıs’taki haksızlığı
durdurmada kullanılamayacağı gerçeği siyasi ve askerî
çevrelerde üzüntü yaratmıştı. İnönü, ABD Başkanı Jo-
hnson’a yazdığı bir mektupta duyulan hayal kırıklığını
ve içinde bulunulan hukuki gerekçeleri şöyle hatırlat-
mıştır:

“Mesajınız gerek yazılış tarzı, gerek muhtevası bakımından, Amerika ile ittifak ilişkilerinde daima ciddi bir dikkat
göstermiş olan Türkiye gibi bir müttefikinize karşı hayal kırıcı olmuştur. (…) Türkiye bir gün Kıbrıs’a askerî mü-
dahale zorunluluğunda bırakılırsa bu tamamıyla milletlerarası antlaşmaların hükümlerine ve gayelerine uygun
olarak yapılacaktır.”

Mehmet Saray, Sovyet Tehdidi Karşısında Türkiye’nin NATO’ya Girişi (Metin, düzenlenerek ve kısaltılarak alınmıştır.)

Kıbrıs Adasını Yunanistan’a ilhak sevdasından vazgeç-
meyen Rumlar ve Yunanlılar, Türkiye’nin sert ikazlarına
rağmen Kıbrıs’taki Türk toplumunu katletmeye kalkışın-
ca Türkiye, Garantörlük Antlaşması’nın kendine verdiği
yasal haklara dayanarak 20-22 Temmuz 1974’te Kıbrıs’ın
Türklerle meskûn kuzey kısmını kontrol altına almak
mecburiyetinde kalmıştır. Bunun sonrasında Türkiye’ye
karşı hem askerî hem de ekonomik ambargo uygulan-
maya başlanmıştır.

Mehmet Saray, Sovyet Tehdidi Karşısında Türkiye’nin NATO’ ya
Girişi (Metin, düzenlenerek ve kısaltılarak alınmıştır.)

ORTAÖĞRETİM 28 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK-12
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ