Page 76 - Defterim - Felsefe 10

5. Etkinlik: “Thales’in ‘Arkhe nedir?’ sorusuna verdiği cevapta kişisel akıl yürütme
süreçleri kadar içinde yaşadığı çağın olanakları ve çevresel faktörlerin de etkisi vardır.”
ifadesinden yola çıkarak gözlemler ve mantıksal düşünme süreçlerinin “felsefi cevap”taki
rolünü açıklayınız.

Meraklasına

(...) Astronomi bilgini olarak Thales’in zihni
yıldızların arasında gezinirken, bir kuyuya düşüş
öyküsünü Sokrates’in ağzından dinletir bize
Platon: “Thales gök olaylarını incelemek için
yukarıya bakarken bir kuyuya düşmüş zeki ve
alaycı bir Thrakia’lı hizmetçi de, gökteki şeyleri
bilmeye çabalarken burnunun ve ayaklarının
dibindekinden haberi yok diye alay etmiş.” Bu
gülümseten öykü bütünüyle rivayet olsa bile,
Thales’in gözlemci kişiliğinin bilimsel doğasının
böylesine nükte ile öykülendirilmesi, en azından
Thales adı etrafında örülen fılozofık bilgeliği
betimlemesi açısından değerlendirilebilir. (...)
Thales

Thales'le ilgili olarak anlatılan öyküler içinde, girişimciliğiyle edindiği ufak bir servet ile
ilgili olanı Aristoteles tarafından, filozof kişinin, temel gereksinmeleriyle yetinen, azizce,
münzevi yaşamının içeriği ile ilgili olarak 'kıssadan hisse' çıkarmasına neden olur. Thales
astronomi alanındaki bilgileri ve gözlemleri sayesinde ertesi yıl zeytin rekoltesinin çok
verimli olacağını anlar ve kolları sıvar, Milet ve Khilos'taki zeytin preslerinin tümünü
ucuza kapatır. Mahsül mevsimi geldiğinde de tamamı elinin altında bulunan presleri kendi
belirlediği koşullarda köylüye kiralar ve bu yoldan ufak bir servet kazanır. Aristoteles bu
öyküde, Thales'in şu mesajını bulur: Filozoflar istedikleri takdirde bir işe el attı mı başkaları
gibi pekala dünyalığı doğrultabilirler ama tutkularının çok daha başka bir dünyada olması
nedeniyle dünyalık gailesinden sakınan ve azizce yetinen bir yaşamı yeğlerler. (...)
Tahsin Temel Kılıçarslan, İlk Felsefi Önermenin Onurunu Taşıyan Bir Bilge: Thales
(Aslına sadık kalınarak kısaltılmıştır.)

74