Page 124 - DEFTERİM FİZİK 10

2. Ünite: Basınç ve Kaldırma Kuvveti
Notlarım

41. ETKİNLİK

Akışkanların kaldırma kuvveti etkisi, hayatın pek
çok alanını kolaylaştıran araçların geliştirilmesini
sağlamıştır. Metalden yapılmış ve çok büyük
ağırlıklara sahip gemiler, kaldırma kuvveti
sayesinde suda yüzmektedir. Tonlarca yük
veya çok sayıda insan gemilerle uzun mesafeler
boyunca taşınabilmektedir.

Denize ilk kez indirilen bir gemi yavaş yavaş suya batar. Su içinde kalan hacmi
belli bir seviyeye ulaştığında kaldırma kuvveti geminin ağırlığına eşit hâle gelir
ve gemi suda yüzer. Yük eklenip ağırlık arttırıldıkça gemi suya biraz daha
batar. Batan hacmin artması sonucunda kaldırma kuvveti de artar ve bu
şekilde denge yeniden sağlanmış olur.
Balıklar hava keseleri sayesinde bulundukları derinlikte dengelerini sağlar.
Hava keselerinin içine gaz doldurarak suda yukarı doğru çıkar, kesedeki gazı
boşaltarak suda aşağı doğru iner.

Verilen metne göre aşağıdaki soruları yanıtlayınız.
a) Gemilerin metalden yapıldıkları bilindiğine göre gemiler su üzerinde nasıl
kalabilmektedir? Açıklayınız.

b) Balıklarda bulunan hava keselerinin görevini suyun kaldırma kuvveti ile
ilişkilendirerek açıklayınız.

c) Akışkanların kaldırma kuvveti etkisi, günlük hayatımızı kolaylaştıran başka
hangi araçların geliştirilmesini sağlamıştır? Örnek vererek açıklayınız.

42. ETKİNLİK

Arşimet’in yaşadığı dönemde zamanın kralı kuyumcusuna
güvenmemektedir. Tacını yaparken altının içerisine başka
metaller de karıştırdığından şüphelenmektedir. Bunun
üzerine Arşimet’ten tacının saf altın olup olmadığını
anlamasını ister. Arşimet, tacı ve tacın ağırlığında saf altını
ayrı ayrı su dolu kaplara daldırır. İki maddenin aynı hacimde su
taşırmadığını gözlemler ve tacın saf altın olmadığı sonucuna ulaşır.

Buna göre aşağıda verilen soruları yanıtlayınız.
a) Arşimet tacın saf altın olup olmadığını hangi kavrama dayalı olarak belir-
lemeye çalışmıştır?

b) Arşimet tacın saf altın olmadığı sonucuna nasıl ulaşmıştır? Açıklayınız.

124