Page 43 - DEFTERİM FİZİK 10

1. Ünite: Elektrik ve Manyetizma
Notlarım
1.3. MIKNATIS VE MANYETİK ALAN
1.3.1. MIKNATISLARIN OLUŞTURDUĞU MANYETİK ALAN VE ÖZELLİKLERİ
Demir, nikel, kobalt gibi maddeleri çekme özelliği gösteren cisimlere mıknatıs
denir. Mıknatıs tarafından çekilen maddeler manyetik maddelerdir.
Maddelerin çoğu mıknatıslardan belli miktarda etkilenir ama demir, nikel ve
kobalt gibi maddelerin etkilenmesi daha belirgindir�

MÖ 600'lü yıllarda yaşamış filozof Thales (Tales) Magnesia denen bir bölgede
-Bu bölgenin Anadolu’da bulunan Manisa ili olduğu söylenmektedir.- doğal
yollarla oluşmuş bazı mineral kayaçların birbirlerine kuvvet uyguladığını
keşfetmiştir. Manyetit denen bu doğal mineral; demir, nikel ve kobaltı
çekmektedir. Tabiatta doğal olarak bulunan mıknatıslar olduğu gibi demir,
nikel ve kobalt gibi manyetik maddelere özel işlemler uygulanarak yapay
mıknatıslar da elde edilir.

Mıknatıslar etki alanlarında bulunan manyetik maddeleri hareket ettirme
özelliğine sahiptir. Mıknatısların manyetik özelliklerini gösterdiği bu bölgeye
mıknatısın manyetik alanı denir�

Manyetik alanın büyüklüğü B sembolüyle gösterilir. SI’da birimi tesladır (T).
Manyetik alan vektörel bir büyüklüktür.

Mıknatıslar kullanım amaçlarına
göre farklı şekillerde olabilir
(Görsel 1.32).

Görsel 1.32

Manyetik Kuvvet
Mıknatıslar, kendi manyetik alanı içerisindeki diğer
mıknatıslara itme ya da çekme; demir, nikel, kobalt gibi
manyetik maddelere ise sadece çekme kuvveti uygular. İki
farklı manyetik etkinin olması mıknatıslar üzerinde iki
farklı manyetik kutup olduğunu gösterir (Görsel 1.33).
Görsel 1.33

İki farklı manyetik kutbun olması elektrik yüklerinin
davranış kuralına benzer olarak “Aynı kutuplar birbirini
iter, zıt kutuplar birbirini çeker.” kuralının mıknatıslar için
de geçerli olduğunu ortaya koymuştur (Görsel 1.34).

Görsel 1.34

Mıknatısların etrafında oluşan manyetik alan,
manyetik alan çizgileriyle modellenir. Manye-
tik alan çizgilerinin bir başlangıç ve bitiş nok-
tası yoktur. Manyetik alan çizgileri, mıknatı-
sın dışında kuzey kutuptan (N) güney kutba
(S), mıknatısın içindeyse güney kutuptan (S) Çubuk Mıknatıs At Nalı Mıknatıs
kuzey kutba (N) olacak biçimde kapalı bir eğri Görsel 1.35
oluşturur (Görsel 1.35).

43