Page 97 - DEFTERİM FİZİK 10

2. Ünite: Basınç ve Kaldırma Kuvveti
Notlarım
Sıvılar sıkıştırılamaz olarak kabul edilir. Bu durum kapalı bir kapta bulunan
sıvı üzerine etki eden bir dış basıncın sıvı tarafından içinde bulunduğu kabın
her noktasına aynı büyüklükte iletilmesini sağlar. Bu ilke ilk kez Fransız bilim
insanı Blaise Pascal (Bileyz Paskal, 1623–1662) tarafından ortaya konmuştur.
Pascal Prensibi olarak bilinen bu ilke, "Kapalı bir kaptaki sıvının herhangi bir
noktasında oluşturulan basınç, sıvının her yerine aynen iletilir." şeklinde ifade
edilir. Bu durum, kabın her noktasındaki basıncın eşit olduğu anlamına gelmez.
Uygulanan dış basınç etkisiyle oluşan basınç artışının aynı olacağını ifade eder.

Bir kaba birbiriyle karışmayan iki sıvı
konduğunda (Görsel 2.20) kap tabanındaki
sıvı basıncı hesaplanırken Pascal Prensibi
d h kullanılır. Bu prensibe göre d özkütleli sıvının
1
1
yaptığı basınç, d özkütleli sıvı tarafından her
2
doğrultuda ve yönde iletilir.
d h
2
Kabın tabanındaki sıvı basıncı
Görsel 2.20
P = h . d . g + h . d .g olur�
1 1 2 2
Akışkanlar, basınç farkından dolayı hareket eder.
Şekil 2.21’deki bileşik kapta eşit seviyelerdeki sıvı basıncı
eşit olduğundan boruda herhangi bir sıvı hareketi oluş-
maz.
Görsel 2.21

U borusu şeklinde iki silindirik kolu olan kaplar da bileşik
kap olarak kullanılır (Görsel 2.22). U borusunun silindirik
kollarından birine sıvı konulduğunda Pascal Prensibi'ne göre
musluk açıldıktan sonra her iki koldaki sıvı basıncının eşit ol-
ması gerekir. Bu yüzden I. koldan II. kola doğru sıvı akışı, sıvı Musluk
basınçları eşitleninceye kadar devam eder. Akışkanlar dai- P 1 P 2
ma basıncın büyük olduğu yerden küçük olduğu yere doğru
Görsel 2.22
hareket eder�
Kollarının şekli ve kesit alanı ne olursa olsun bileşik kaplar
sisteminin bütün kollarındaki aynı cins sıvı yükseklikleri
birbirine eşittir (Görsel 2.23).
Görsel 2.23

AKLINIZDA BULUNSUN!

√ Yerleşim birimlerine su sağlayan tesisatlar, bütün evlere eşit basınçta su
dağıtacak şekilde tasarlanır. Burada Pascal Prensibi'nden yararlanılır.

√ Bileşik kap sistemleri ve su cendereleri Pascal Prensibi'nden yarar-
lanılarak yapılır.

Demliğin gövde kısmındaki çay ile boru kısmındaki çayın
üst sınırları birbiriyle aynı seviyededir. Demlik bir bileşik
kaptır (Görsel 2.24).
Görsel 2.24

97