Page 253 - DEFTERİM TARİH 10

» Atlas Okyanusu’na kıyısı olan şehirlerin ticari açıdan geliştiği XV ve XVI. yüzyıllardan
itibaren Akdeniz ticaretinin önem kaybetmesi, başta Osmanlı Devleti olmak üzere
Akdeniz ticaretinde ön plana çıkan Venedik, Ceneviz gibi devletlerin güç kaybetmesine
Bilgi Havuzu
neden olmuştur.
İnebahtı Deniz
• Osmanlı Devleti’nin Kıbrıs’ı fethetmesi sonrasında kurulan Haçlı donanması ile yaptığı
Savaşı sonunda
İnebahtı Deniz Savaşı’nda (1571) aldığı yenilgi, Akdeniz’de büyük bir güç ve itibar kay-
İstanbul’a ge-
bı yaşamasına neden olmuştur.
len Venedik elçisi
» Papanın kışkırtması ile İspanya ve Venedik arasında kurulan ittifak, Akdeniz’de Os-
Kıbrıs’ı geri iste-
manlı hâkimiyeti açısından tehlike hâline gelmiştir.
menin yanı sıra
» İngiltere ve Hollanda’nın Atlas Okyanusu’nda İspanya’ya karşı kurduğu ittifakla zor
ağır isteklerde
duruma düşen İspanya, Portekiz’le giriştiği rekabetin de etkisiyle Akdeniz’e hâkim
de bulunmuştur.
olma politikasını terk etmek zorunda kalmıştır.
Bunun üzerine
» Osmanlı Devleti, İspanya’ya karşı mücadele eden İngiltere ve Hollanda ile ilişkilerini
Sadrazam Sokullu
güçlendirmek amacıyla önce İngiltere’ye, sonra Hollanda’ya ticari imtiyazlar tanımış-
Mehmet Paşa’nın
tır.
Venedik elçisine
• XVI. yüzyıl sonlarında İspanya ve Portekiz’in Atlas Okyanusu’ndaki üstünlüğüne son
“Biz Kıbrıs’ı ala-
veren İngiltere ve Hollanda, dünya çapında ticari faaliyetlerini ve Akdeniz’deki hâkimi-
rak sizin kolunuzu
yetlerini güçlendirmiştir.
kestik, siz donan-
mamızı yakarak
bizim sakalımızı
kestiniz. Kesilen
kol yerine gelmez
ama sakal daha
gür çıkar.” diye-
rek bu istekleri
reddettiği rivayet
edilmektedir.

Bilgi Havuzu
Piri Reis’in, Ege İngiliz ve Hollandalıların İspanya ile deniz mücadeleleri, Cornelis Verbeeck (1618-1620,
ve Akdeniz kı- Washington Ulusal Sanat Galerisi, tablo)
yılarına ait bil-
gilerin yer aldığı
“Kitâb-ı Bahriye” HİNT DENİZ SEFERLERİ
adlı eserinde bir
• Portekiz’in Baharat Yolu’nu devre dışı bırakması, Osmanlı Devleti’ni ekonomik açıdan
dünya haritası da
zor duruma sokmuştur.
bulunmaktadır.
Seydi Ali Reis, • Osmanlı Devleti; Kanuni Sultan Süleyman Dönemi’nde Portekiz’in Kızıldeniz, Basra
Hint Deniz Sefe- Körfezi ve Hint Okyanusu’ndaki askerî ve ticari üstünlüğüne son vermek amacıyla Sü-
ri’nde kaptanlık veyş’te Mısır Kaptanlığı kurmuş (1525), Selman Reis idaresindeki donanmayı Yemen’e
ile görevlendiril- göndermiş, ayrıca Basra’da bir tersane inşa etmiştir.
miş; sefer sırasın-
• Hadım Süleyman Paşa, Piri Reis, Murad Reis ve Seydi Ali Reis komutasında Hindistan
da ve sonrasında
üzerine düzenlenen dört sefer sonunda Yemen, Aden, Eritre ve Habeşistan’ın kuzeyi ele
yaşadıklarını
geçirilmiş ancak Portekiz’in bölgedeki hâkimiyetine tamamen son verilememiştir.
Mir’a tü’l-Memâ-
lik adlı eserinde » Hint Deniz Seferleri’nde istenen başarıya ulaşılamamasının iki temel nedeni vardır.
anlatmıştır. Seydi Bu nedenlerden birincisi kürek gücüne dayalı Osmanlı donanmasının okyanuslara
Ali Reis bu eserini göre yapılan kalyonlara sahip Portekiz donanmasına karşı üstünlük kuramama-
Kanuni Sultan sı, ikincisi ise bu dönemde Osmanlı-Avusturya ve Osmanlı-İran Savaşlarının devam
Süleyman’a sun-
etmesidir.
muştur.

252