Page 309 - DEFTERİM TARİH 10

TOPLUMUN HARCI, MİLLET SİSTEMİ

• Kökeni Arapçaya dayanan millet kelimesi, dinî cemaat anlamında kullanılmıştır.
• Hz. Muhammed’e inanan, onun söylediklerini ve yaptıklarını uygulayarak çevresin-
de birleşen Müslümanların tümüne ümmet adı verilmiştir.

İslam devletlerindeki ümmet anlayışına dayalı millet sistemi; Osmanlı Devleti tarafın-
dan geliştirilerek kullanılmış, ırka dayandırılmamış, dinî aidiyet temelinde düzenlen-
miştir. Toplum Müslümanlar ve gayrimüslimler olarak iki ana gruba ayrılmıştır.

- Osmanlı Devleti, devleti oluşturan farklı etnik ve dinî grupların huzur ve barış içinde
bir arada yaşamasını millet sistemiyle sağlamıştır.

Osmanlı Millet Sistemi

Müslümanlar Gayrimüslimler

• Gayrimüslim kavramı, ehlikitap
olarak isimlendirilen Hristiyan ve
• Tüm Müslümanlara hiçbir ayrım
Museviler için kullanılmıştır.
yapılmadan “ümmet-i Muham-
med” adı verilmiştir.
• Osmanlı Devleti, sınırları içinde
yaşayan gayrimüslimlerin din ve
• Osmanlı Devleti’nin asli unsuru,
mezhepleri ile gelenekleri çerçe-
nüfusun çoğunluğunu oluşturan
vesinde idari ve sosyal bir örgüt-
Bilgi Havuzu Müslüman Türklerdir.
lenme kurmasına izin vermiştir.
Osmanlı Devleti’nde
Hristiyan • Osmanlı Devleti’nde devlet görev- • Osmanlı Devleti, din ve ibadet
Ermeniler; lisi olmak için Müslüman olmak özgürlüğü tanıdığı gayrimüs-
inandıkları ve Türkçe konuşmak şartları limlerin can ve mal güvenliğini
mezhebe göre aranmıştır.
garanti altına almak amacıyla
Gregoryen, Katolik
düzenlemeler yapmıştır.
ve Protestan
olarak üç farklı
millet hâlinde
teşkilatlanmıştır.
• Osmanlı Devleti’nin kuruluş sürecinden itibaren uyguladığı iskân politikası ile Ru-
meli’deki Osmanlı fetihleri kalıcı hâle gelmiştir.
- Fethedilen topraklarda yaşayan gayrimüslimlere din ve ibadet özgürlüğü tanıyan
Osmanlı Devleti, bu toplumların aralarındaki sorunları kendi hukuk sistemleriyle
Bilgi Havuzu
çözmelerine imkân sağlayarak onlara hukuki ayrıcalıklar tanımıştır.
Amanname, İslam
- Gayrimüslimlere tanınan haklar ile Osmanlı toplumunu oluşturan Hristiyanların
devletlerinde
ve Musevilerin devlete bağlılığı sağlanmıştır. Bu sayede Balkanlar, Kafkaslar ve Orta
fethedilen
Doğu’da Osmanlı hâkimiyeti öncesinde yaşanan iç karışıklıkların önüne geçilmiştir.
topraklarda
yaşayanlara
• Osmanlı Devleti’nde gayrimüslimlere tanınan haklar ilk kez Fatih Sultan Mehmet
güvenlik içinde
Dönemi’nde hukuki bir zemine oturtulmuştur.
olduklarını
- Fatih Sultan Mehmet, İstanbul’un Fethi sonrasında Fener Rum Patriği’ne verdiği
bildirmek üzere
amanname ile İstanbul’da yaşayan gayrimüslim halkın kendi inanç ve geleneklerine
verilen belgedir.
bağlı yaşamasına müsaade eden düzenlemeler yapmıştır.

308