Page 322 - DEFTERİM TARİH 10

MİRÎ ARAZİLER

Mülkiyeti devlete ait arazilerdir. Mirî araziyi kira bedeli karşılığında sözleşme
ile kullanma hakkı verilen reaya elde ettiği ürün üzerinden vergi öderdi.

Dirlik: Mirî araziler içindeki en geniş topraklardır. Vergi gelirine göre has, zea-
met ve tımar olarak üçe ayrılırdı. Bu arazileri yönetme hakkı verilenler, masrafını
karşıladığı cebelü adı verilen atlı askerlerle savaş dönemlerinde savaşa katılmak
zorundaydı.

Paşmaklık: Padişahın annesi ve kızlarına verilen arazilerdir.

Mukataa: Geliri doğrudan merkez hazinesine aktarılan arazilerdir.

Arpalık: İlmiye sınıfından bazı yüksek rütbeli görevliler ile saray görevlilerine ma-
aşlarına ek olarak verilen arazilerdir. Devlet görevlileri emekli olduktan sonra da
bu arazilerin gelirlerini emekli maaşı olarak almaya devam ederlerdi.

Malikâne: Fetihleri hızlandırmak için sefere katılan komutanlara, Ahilere ve der-
vişlere verilen arazilerdir.

Yurtluk ve Ocaklık: Osmanlı Devleti’ne bağlılıklarını bildiren mahallî beylere veri-
len arazilerdir.

MÜLK ARAZİLER

Kişilere ait arazilerdir. Kişiler arazilerini hibe etme, vakfetme ve satma hakkına
sahipti. Mülk araziler öşrî ve haracî olarak ikiye ayrılırdı.

Öşrî Topraklar: Müslümanlara ait topraklardır. Bu toprak sahipleri, ürünlerinin
1/10’unu öşür vergisi olarak devlete öderlerdi.

Haracî Topraklar: Mülkiyeti gayrimüslimlere ait topraklardır. Bu toprakların sa-
hipleri, haraç vergisi öderdi. Verginin oranı aynı bölgedeki öşür vergisine denkti.

VAKIF ARAZİLERİ

Cami, mescit, zaviye, medrese gibi sosyal amaçlı kurumların giderlerinin karşılan-
ması amacıyla hayırsever kişilerin vakfettikleri arazilerdir. Devlet, vakıf kurulma-
sını teşvik etmek amacıyla vakıf arazilerinden vergi almamıştır.

321