Page 67 - Defterim Coğrafya - 9

Notlarım B. GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BİLGİLERİN

HARİTALARA AKTARILMASI

Coğrafya biliminde akla ilk olarak haritalar gelir. İnsan, aklı ve merak duygusu
ile çevresini tanımaya ve birtakım sembollerle anlatmaya çalışmıştır. Yazının
icadından önce ortaya çıkan bu basit çizimlerle haritacılığın temelleri atılmıştır.

Çatalhöyük Şehir Planı, dünyadaki en eski hari-
talardan biri olarak kabul edilmektedir. Çatal-
höyük’teki (Konya) kazılarda bulunan bu harita,
Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde (Ankara)
sergilenmektedir.

Çatalhöyük Şehir Planı

Araştırmalar, en basit haritaların İlk Çağ’da
çizildiğini göstermektedir. İlk dünya haritası
kabul edilen Nuzi Haritası, Mezopotamya’da
Babiller Dönemi’nde çizilmiştir (MÖ 3800 veya
2700). Batlamyus, bu dönemde haritacılıkla
ilgili önemli çalışmalar yapmıştır.

Nuzi Haritası
Bilgi Havuzu

Kâşgarlı Mahmud
tarafından çizilen dünya
haritası, Türk tarihinde
bu alanda bilinen en
eski çizimdir. Aslında bir
dil bilimci olan Kâşgarlı Batlamyus
Mahmud, bu haritayı tarafından çizilen
Türkçenin değişik şivelerle dünya haritası
konuşulduğu dünyadaki
bölgeleri göstermek
için çizmiş ve Dîvânu
Lugâti’t-Türk adlı kitabına Orta Çağ’da Müslümanlar, haritacılık konusunda
eklemiştir. Bu haritada çok önemli başarılar elde etmiştir. Bu dönemin
Orta Asya’nın büyük
en değerli eseri, İdrisi tarafından çizilen dünya
bir kısmı, Çin, Japonya
haritasıdır. XV. yüzyılda başlayan keşiflerle birlikte
ve Kuzey Afrika yer
daha hassas ve kapsamlı haritalar çizilmiştir.
almaktadır.
Müslümanlardan bu dönemde pusulayı öğrenen
Avrupalılar, cesaretle okyanuslara açılmış ve
dünyanın bilinmeyen yerlerini keşfetmeye
başlamışlardır. Matbaanın icadıyla haritalar daha
kolay yapılır hâle gelmiştir. Dünya haritaları, bir
bütün olarak ilk defa XVI. yüzyıl başlarında Kristof
Kolomb ve diğer gezginlerin seyahatleri ışığında
yapılmaya başlanmıştır.

İdrisi’nin çizdiği
66 dünya haritası