Page 351 - Defterim TDE 9

a) Kurallı Birleşik Fiiller

Fiilden sonra kalıplaşmış bir fiil getirilerek yapılır. İkinci (kalıplaşmış) fiilin “yeterlik,
yaklaşma, sürerlik, tezlik” gibi anlamları vardır.
Bilgi Havuzu

Kurallı birleşik fiiller dörde ayrılır. Yardımcı fiillerle
oluşturulan
birleşik fiillerde
Yeterlik fiili Tezlik fiili Yaklaşma fiili Sürerlik fiili ses düşmesi, ses
türemesi veya ses
[fiil + e (a)bilmek] [fiil + i (ı/u/ü) vermek] [fiil + e (a) (fiil + egelmek/ değişimi oluyorsa
• Cümleye gücü • Cümleye tezlik, yazmak] edurmak/ bu fiiller bitişik
yetme, olasılık, rica çabukluk, aniden, işi • Cümleye az ekalmak) yazılır. (hissetmek,
anlamı katar. hafife alma anlamları kalsın, neredeyse • Cümleye kahrolmak)
Örnek : katar. anlamları katar. devamlılık,
şaşma, o esnada
Çözebilirim, Örnek : Örnek : anlamları
yağabilir. Okuyuverdim, yapıver. Düşeyazdım, katar.
• Olumsuzunda bil- • Olumsuzu –ma, -me öleyazdı. Örnek :
fiili düşer. Geriye eki ile yapılır.
“-a /-e” eki kalır. Örnek : Yazadur,
Örnek : Görmeyiverdi. bakakaldı.

Çözemem.

b) Yardımcı Fiillerle Yapılan Birleşik Fiiller

Türkçede yardımcı fiil olarak kullanılan sözcükler vardır: “et-, ol-, kıl-, buyur-, eyle-”
vb. Bu sözcükler kendilerinden önce kullanılan bir isimle birleşerek birleşik fiil oluşturur.

Örnek : mest olmak, emir buyurmak, hükümsüz kılmak

c) Anlamca Kaynaşmış (Deyimleşmiş) Birleşik Fiiller

Biri isim diğeri fiil olmak üzere en az iki sözcüğün gerçek anlamından uzaklaşıp
kaynaşmasıyla oluşan deyimler anlamca kaynaşmış birleşik fiillerdir. (Bazılarında isim
gerçek anlamını korur.)

Örnek : Gözden düşmek, kulak vermek, dile getirmek vb.

Not: “Başvurmak, varsaymak, vazgeçmek, öngörmek, aşermek, elvermek”
birleşik fiilleri bitişik yazılır.

349