Page 87 - Ekonomi (Tüm Kitap)

2. Faiz
Çağdaş ekonomilerde, üretimde sermayenin (bina, makine, teçhizat vb.) önemi ve payı giderek

artış göstermektedir. Bunun nedeni, sermaye gerektiren üretim yöntemlerinin yaygınlaşmasıdır. Ser-
mayenin öneminin artması, onu kullanmanın karşılığında ödenen bedeli de önemli hâle getirmiştir.
Belirli bir sermayenin belirli bir süre kullanılmasının karşılığı olarak ödenen bedele faiz denir. Faiz
sermayenin fiyatıdır. Faiz sayesinde sermayenin en verimli olduğu yerde kullanılması sağlanır. Faiz,
yüzde (%) olarak ifade edilir ve genellikle yıllık olarak hesaplanır. Faizin iki işlevi vardır. Biri, ödünç
para veren kimselere çalışmadan bir gelir sağlamak diğeri de sermaye kullanımının verimli olmasını
temin etmektir.

3. Ücret
Ücret, üretime emeği ile katkıda bulunan kişilerin, bu katkı karşılığında üretimden aldıkları
payın para ile ifadesidir. Ücret, üretim faktörü olan emeğin geliridir. Bütün çalışanlar aynı ücreti
almazlar. Ücretler arasında önemli farklılıklar vardır. Bu farklılıkların nedenlerinden biri; işçilerin
nitelikleri arasındaki farklılıklar, ikincisi ise işlerin nitelikleri arasındaki farklardır.
Gerçek yaşamda yapılan birçok ödeme ücret olarak adlandırılır. Örneğin alınan primler, komis-
yonlar ve aylık maaşlar hep ücret olarak nitelendirilir. Ancak iktisatçıların analizlerinde kullanmayı
tercih ettikleri ücret oranı, saat başına, günlük, haftalık veya aylık ücretlerdir. Bu kapsamda iktisatta
tanımlanan iki farklı ücret kavramı vardır. Bunlar parasal ve reel ücretlerdir. Parasal ücret, işçilerin

çalışmaları karşılığı saat başına, günlük, haftalık veya aylık olarak aldıkları para miktarını gösterir.
Örneğin saat başına 20 TL olarak işçiye yapılan ödeme, parasal ücrettir. Buna karşılık reel ücret, bir
kişinin parasal ücreti ile satın alabileceği mal ve hizmet miktarını gösterir. Yani reel ücret, parasal üc-
retin satın alma gücünün bir göstergesidir. Dolayısıyla bir kişinin reel ücreti, elde ettiği parasal ücreti
ile satın alabileceği mal ve hizmet fiyatlarına bağlıdır. Eğer bir kişinin parasal ücreti sabitken kişinin
satın alabileceği mal ve hizmet fiyatları artarsa o kişinin reel geliri düşer.
Toplumun yakından ilgilendiği konulardan biri de asgari ücrettir. Asgari ücret, işçinin zorunlu

ihtiyaçlarını karşılamaya yetecek en az ücret düzeyi demektir. Asgari Ücret Yönetmeliği’nde asgari
ücret; “İşçilere, normal bir çalışma günü karşılığı olarak ödenen ve işçinin gıda, konut, giyim, sağlık,
ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını, günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya
yetecek ücrettir.” şeklinde tanımlanmaktadır. Yine Anayasa’nın 55. maddesine göre devlete “çalışan-
ların yaptıkları işe uygun adaletli bir ücret elde etmeleri ve diğer sosyal yardımlardan yararlanmaları
için gerekli tedbirleri alma” görevi verilmiştir. Ülkemizde asgari ücret yılda bir kez belirlenir ve yıl
boyunca uygulanır.
4. Kâr
Girişimcinin (müteşebbis), üretim sonunda aldığı paya kâr denir. Kâr, diğer üretim faktörle-

rinin payı olan ücret, faiz ve rant ödendikten sonra girişimciye kalan tutardır. Kârın oluşması malın
satış fiyatına bağlıdır. Kârı hesaplayabilmek için malın satış fiyatı ve maliyet masraflarının belirlen-
mesi gerekir.
Girişimciler üretim için gerekli faktörleri kiralayabildikleri gibi bunların bir kısmına, hatta ta-
mamına sahip olabilirler. Bu durumda girişimcilerin, üretim faaliyetlerinde kendi emek, toprak ve
sermayelerini kullandıklarında üretim faktörlerinin payı olan ücret, rant ve faizi toplam gelirlerinden
çıkarmaları gerekir.

85
85