Page 144 - Kimya

12. Sınıf Kimya

Aldehitler, bu çözeltiyle yükseltgenme tepkimesi verirken çözeltide
+
2+
bulunan Cu iyonları Cu iyonlarına indirgenir ve kırmızı renkli Cu O
2
katısı şeklinde çökelir. Aldehitler ise karboksilik aside yükseltgenir.
O O
2+
CH –C–H + 2Cu + 4OH – NH 3 CH –C–OH + Cu O + 2H O
2
3
3
2
Bilgi Kutusu
LiAlH ve NaBH yaygın kul- Aldehitler ve ketonlar, yapılarında bulunan karbonil grubundan dolayı
4
4
lanılan indirgen maddelerdir. uygun koşullarda indirgenme tepkimesi verir. İndirgenme tepkimesi
İndirgenme tepkimeleri [H] gerçekleşirken karbonil grubuna hidrojen katılır. Aldehitler indirge-
şeklinde de gösterilir. nirse primer alkoller, ketonlar indirgenirse sekonder alkoller oluşur.
O
NaBH
CH –C–H + H 4 CH –CH –OH
3 2 3 2
Aldeh�t Pr�mer alkol
O OH
NaBH
CH –C–CH + H 2 4 CH –CH–CH 3
3
3
3
Keton Sekonder alkol

Aldehit ve Ketonların Kullanım Alanları
Formaldehit: Formaldehit ve polimerleri mikrop öldürücü olduk-
larından dezenfektan olarak kullanılır. Ayrıca bazı sıvı sabun ve
şampuanlarda kullanılmaktadır.

Formaldehitin %40’lık çözeltisi olan formalin, proteinleri sertleştirip
bozulmalarını önler. Bu nedenle proteince zengin gıdaların korun-
masında, tıpta analizi yapılacak dokuların bozulmadan uzun süre
saklanmasında kullanılır.

Asetaldehit: Asetaldehit renksiz, keskin kokulu ve zehirli bir sıvıdır.
Suyla her oranda çözünür. Asetaldehit orga nik bileşikler ve yapay
kauçuk elde etmek için kullanılır. Ayrıca gıdalarda doğala özdeş
aroma verici olarak kullanılır.

Benzaldehit: Aromatik yapılı aldehitlerin ilk üyesi olan benzaldehit
kozmetik ve boyar madde endüstrisinde başlangıç maddesi olarak
kullanılır. Bademin yapısında bulunan benzaldehit, asetaldehitle bir-
likte hazır gıdalarda doğal aroma verici olarak kullanılır.

Aseton: Ketonların ilk üyesi olan aseton; renksiz, kendine has
kokusu olan, suyla homojen karışım oluşturan ve oda koşullarında
Görsel 3.12: Asetonun top çubuk sıvı hâlde olan, uçuculuğu yüksek bir maddedir (Görsel 3.12). İyi bir
modeli çözücü olan aseton halk arasında oje çözücü olarak bilinir.

144