Page 66 - Kimya

11. Sınıf Kimya

3. ÜNİTE SIVI ÇÖZELTİLER VE ÇÖZÜNÜRLÜK

ÇÖZÜNÜRLÜK

3.4.1. ÇÖZELTİLERİN SINIFLANDIRILMASI

Nyos (Nayos) Gölü Afrika’da bir göl. Bu göl Kamerun’un kuzeybatısında volkanik bir dağın krater-
inde bulunuyor. Nyos Gölü’nde 21 Ağustos 1986ʼda garip ve gizemli doğal afetlerden biri gerçekleşti. Bir
gecede yüzlerce insan öldü ve hayvanlar telef oldu. Ölümler CO zehirlenmesinden kaynaklandı.
2
CO jeolojik süreçlerin yan ürünüdür. Nyos Gölü’nün altından geçen magma tabakasının içinde oluşan
2
karbon dioksit, göl suyunun uyguladığı basınç ile çözünür. Basınç azaldığında doymuş su çözeltisindeki
karbon dioksit gazı kabarcıklar çıkararak çalkalanan gazlı içecek şişesi gibi patlar. Patlama demirce zengin
suları getirerek gölün rengini kırmızıya çevirir. Patlamanın en önemli nedenlerinden biri göl suyundaki
CO derişiminin artması ve basınçtır.

2
Çözelti, çözücü ve çözünenden oluşan homojen karışımdır.
Çözeltiler çözünürlük temelinde seyreltik, derişik, doygun, aşırı
doygun ve doymamış olarak sınıflandırılabilir (Görsel 3.4.2).
Seyreltik Çözelti: Çözünen madde derişimi bir başka çözeltiye
göre düşük olan veya birim hacmindeki çözünen madde miktarı az
olan çözeltilerdir (Görsel 3.4.2.a).
Derişik Çözelti: Çözünen maddenin derişimi bir başka çözelti-
ye göre yüksek olan veya birim hacmindeki madde miktarı çok olan
çözeltilerdir (Görsel 3.4.2.b). Derişik ve seyreltik çözelti görece-
li kavramlardır. Aynı sıcaklıkta 100 mL suya 5 gram tuz atıldığında
seyreltik olan çözelti, 100 mL suya 1 gram tuz atılan çözelti ile kıyas-
landığında derişik olur.
Doymamış Çözelti: Belirli sıcaklık ve basınçta belirli miktar
çözücüde çözebileceğinden daha az çözünen içeren çözeltidir.
Doygun Çözelti: Belirli sıcaklık ve basınçta belirli miktar çözücüde
çözülebilecek en fazla çözüneni çözmüş olan çözeltilerdir.
a) b) Aşırı Doygun Çözelti: Sıcaklığı artırarak çözebileceğinden daha
o
Görsel 3.4.2: a) Seyreltik çözelti fazla madde çözebilen çözeltidir. 20 C’ta 100 gram su en fazla 36
b) Derişik çözelti gram yemek tuzu çözebilir.

10 g NaCl 36 g NaCl 37 g NaCl

100 mL
100 mL 100 mL
Su Su Su

a) Doymamış b) Doygun c) Aşırı doygun
çözelti çözelti çözelti
Görsel 3.4.3: Çözelti türleri

66