Page 11 - Türk Dili ve Edebiyatı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 9

Metin ve Türle İlgili Açıklamalar etin ve Türle İlgili Açıklamalar
M
Roman

Roman; yaşanmış ya da yaşanması mümkün olay veya durumların kişi, yer ve zamana bağlı olarak
okuyucuda heyecan ve zevk uyandıracak şekilde anlatıldığı uzun edebî türdür. Romanda birbiriyle
bağlantılı olaylar bir tema etrafında bir araya gelir. Romandaki gerçeklik kurmaca gerçekliktir. Roman,
yazıldığı dönemin zihniyetini yansıtır. Romanda serim, düğüm ve çözüm bölümleri bulunur.
Roman türünün ilk örneği, İspanyol yazar Cervantes’in (Servantes) XVII. yüzyılın başlarında yayım-
lanan Don Quijote (Don Kişot) adlı eseridir. Türk edebiyatına roman Tanzimat’la girmiştir. Türün ilk
örnekleri çeviri eserlerdir. İlk çeviri roman, Yusuf Kâmil Paşa’nın Fransız yazar Fénelon’dan (Fenelon)
1859 yılında çevirdiği Télémaque’tır (Telemak). İlk yerli roman, Şemsettin Sami’nin Taaşşuk-ı Talat ve Fit-
nat adlı eseridir. Türk romanı, teknik açıdan Servetifünun Dönemi’nde güçlenmiş; Halit Ziya Uşaklıgil,
roman türünün Batılı anlamdaki ilk örneklerini vermiştir.
Yaprak Dökümü’nde, modernleşme sürecindeki Türk toplumunda sosyal değişimle yitirilen de-
ğerlerin Ali Rıza Bey ailesinde sebep olduğu dağılma ve yıkım anlatılmaktadır. Romanda diyalog, iç
konuşma, anlatma, gösterme, özetleme anlatım tekniklerine başvurulmuş; yalın bir dil kullanılmıştır.
Roman Türleri
Romanlar genel olarak konularına ve yansıttıkları edebî akımlara göre sınıflandırılır.
Konularına Göre Romanlar

Macera (serüven) romanı: Günlük hayatta az rastlanan, ilgi çekici olayları okuyucuda heyecan ve
merak uyandıracak biçimde anlatan roman türüdür.
Sosyal roman: Sınıf çatışması, geçim sıkıntısı, göç gibi toplumsal ve ekonomik sorunları veya bir-
takım töreleri ele alan roman türüdür.

Bilim kurgu romanı: Gelecekte olabilecek olayları bilimsel bir yaklaşımla, hayal gücünü de kulla-
narak anlatan roman türüdür.

Tarihî roman: Tarihî olayları ve kişileri konu alan roman türüdür.
Fantastik roman: Gerçeküstü olay, kişi ve yerleri konu alan roman türüdür.
Psikolojik roman (tahlil romanı): İnsanın iç dünyasını, bilinçaltını, olayların insanın ruh dünyasına
etkilerini anlatan roman türüdür.
Polisiye roman: Polisiye olayların konu edildiği; aksiyon, gizem, heyecan, korku vb. ögeler içeren
roman türüdür.
Tezli roman: Toplumsal veya siyasal bir sorunu konu edinen, bir tez içeren roman türüdür.
Egzotik roman: Uzak ve yabancı ülkelerin doğa ve insanlarını konu edinen roman türüdür.

Konularına Göre Roman Örnekleri
Macera romanı Monte Cristo Kontu (Monte Kristo Kontu)-Alexandre Dumas (Aleksandır Duma)
Sosyal roman Yaprak Dökümü-Reşat Nuri Güntekin
Bilim kurgu romanı Ben Robot-Isaac Asimov (Ayzek Ezimov)
Tarihî roman Küçük Ağa-Tarık Buğra
Fantastik roman Yüzüklerin Efendisi-Tolkien (Tolkin)
Psikolojik roman Eylül-Mehmet Rauf
Polisiye roman Sherlock Holmes (Şarlok Holms)-Sir Arthur Conan Doyle (Sör Artur Konan Doyl)
Tezli roman Yaban-Yakup Kadri Karaosmanoğlu
Egzotik roman İzlanda Balıkçısı-Pierre Loti (Piyer Loti)

9