Page 18 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Fen Lisesi Biyoloji 11. Sınıf

Paryetal lop

Frontal lop
Oksipital lop

Temporal lop

Görsel 1.11: Uç beyin lopları
Beyin yarım kürelerinin enine kesitinde dış kısım nöron gövdelerini
içerdiğinden boz (gri), iç kısım miyelin kılıflı aksonları bulundurduğun-
dan ak (beyaz) görünür. Frontal (ön), paryetal (yan), oksipital (arka),
temporal (şakak), loplara sahiptir. Bu loplar beynin her iki yarım kü-
resinde de bulunur. Uç beyin yarım kürelerinden soldaki vücudun sağ
tarafını, sağdaki vücudun sol tarafını kontrol ederek verileri işler (Gör-
sel 1.11).
UYARI ! Uç beyin yarım kürelerinin motor ve duyu alanları birbiriyle sinir

ağı aracılığıyla bağlantılıdır.
Frontal lop, alnın arkasındadır. Planlama, organizasyon, problem çöz-
me, dikkat, algılama ve tanımayla ilgili bilginin işlendiği yerdir. İskelet
kasları, yüz kasları ve dil kaslarının idare yeri burasıdır. İnsanın kişiliği-
nin oluşturulduğu loptur.

Paryetal lop, frontal lobun hemen arkasında yer alır. Tatların ve do-
Bilgi Notu kunmanın algılandığı, acı hissinin oluştuğu ve bunların hafızaya alın-
dığı yerdir. Aynı zamanda okuma faaliyetinin kontrol edildiği bölüm
Bellek: Bellek düşünce, algı ve de burasıdır. Konuşma hem frontal hem de paryetal lopların kontro-
deneyimleri bir arada tutan biliş- lündedir. Düşüncenin oluşması, işleyen bellek kavramı bu bölge için
sel bir süreçtir. Bellek sayesinde geçerlidir. İnsan beyninin hayvan beyninden farkı, özellikle bu bölgede
öğrenilen duygu, düşünce ve dav- ortaya çıkmaktadır.
ranışlar kullanılarak geçmiş, şimdi
ve gelecek birbirine bağlanır. Tüm
bunları yaparken bellek, kodlar Kişinin sağ yarım kürede bulunan paryetal lobu zarar görürse üç
(bilgiyi belleğe yerleştirir), depo- UYARI ! boyutlu olarak mekân hissi kaybolur. Sol paryetal lop hasarında
lar (hafızada tutar), arayıp bulur ise konuşulanları ve yazılanları anlama yeteneği bozulur.
ve geri getirir (bilgi bellekten geri
çağrılır). Bu üç aşamadan biri sek- Oksipital lop, paryetal lobun hemen arkasında bulunur. Görmenin ve
teye uğrarsa bellekte sorunlar orta- fotoğrafik hafızanın merkezidir. Başın arkasına vurulması bu bölgeyi
ya çıkar. Ses, ışık, renk, dokunma uyarır ve yıldız görülmesine sebep olur.
vs. gibi yaşantılara karşılık olan
her uyarıcı türü bellekte kodlana- Temporal lop, şakakların arkasında yer alır. Kokunun ve işitmenin an-
bilir. Tüm veriler limbik sistemle lamlandırıldığı yerdir. Kısa süreli hafıza merkezidir. Ayrıca seslerle ilgili
birleştirilir. Bir çalışmada, cümle hafızanın da oluşturulduğu yer burasıdır. Konuşma öğrenilirken işitsel
içinde kullanılan veya bir ilişki merkezle birincil olarak iş birliği yapar. Bu yüzden konuşmanın öğreni-
içine sokulan kelime çiftlerinin leceği yaşlarda seslerin olmaması öğrenmeyi zorlaştırır. Kişinin oksipi-
hatırlanma düzeyinin%75, yalnız tal lobuyla temporal lobu birlikte çalıştığında müzik ve ritim yetenekleri
ezberleme yoluyla hatırlama dü- ortaya çıkar.
zeyinin ise %35 olduğu gözlen-
miştir. (Kaynak: http://tip.ikc.edu.tr/ Görüntü kalıplarının ortaya çıkarılması, beden dilinin anlaşılması ve yo-
files/31/pdfler/ders%20materyelleri/ rumlanması bu bölgede gerçekleşir. Özellikle sağ temporal lop resim-
bellek%20hafza.pdf, düzenlenmiştir. lere ve yüzlere ait verileri depolarken; sol temporal lop ise kelimelerin
Erişim Tarihi: 08.09.2017) ve isimlerin hafıza merkezidir.

30