Page 32 - Fizik 10 | 2. Ünite

2. ÜNİTE: BASINÇ VE KALDIRMA KUVVETİ

Batan c�sm�n hacm� aynı zamanda yer� değ�şen sıvının (derecel� kap-
larda yükselen sıvı ya da taşma sev�yes�ne kadar dolu kaplardan taşan
sıvı) hacm�ne eş�t olduğundan V Batan $ d Sıvı $ g �fades� yer� değ�şen sıvının
ağırlığına eş�tt�r.
Sonuç olarak Arch�medes Yasası, “Tamamı veya b�r kısmı durgun
akışkana batırılan c�sme akışkan tarafından uygulanan kaldırma
kuvvet�, c�s�m tarafından yer� değ�şt�r�len akışkanın ağırılığına
eş�tt�r. ” şekl�nde tanımlanır.

B�r c�sm�n hacm�n�n tamamı sıvıya batırılıp serbest bırakıldığında c�s�m
sıvı yüzey�ne çıkarak hacm�n�n b�r kısmı batacak şek�lde yüzeb�l�r, sıvı
�ç�nde askıda kalab�l�r ya da batab�l�r.

1. Yüzme Durumu

C�sm�n hacm�n�n b�r kısmı sıvı �çer�s�nde b�r kısmı da dışarıda kalacak
b�ç�mde Şek�l 2.37’dek� g�b� sıvının yüzey�nde dengeye gelmes� duru-
G muna yüzme durumu den�r.

F K Bu durumda c�sme etk� eden kaldırma kuvvet�n�n büyüklüğü c�sm�n
ağırlığına eş�tt�r.
C�sm�n hacm� V C�s�m , özkütles� d C�s�m olarak �fade ed�l�rse c�sm�n kütles�
Sıvı m C�s�m = V C�s�m $ d C�s�m , ağırlığı da G = m $ g den G = V C�s�m $ d C�s�m $ g bulunur.

F = G olduğuna göre
Şek�l 2.37: Sıvıda yüzen K
c�s�m V Batan $ d Sıvı $ g = V C�s�m $ d C�s�m $ g bulunur. Eş�tl�ğ�n her �k� tarafındak�
g sadeleşt�ğ�nde V $ d = V $ d olur.
Batan Sıvı C�s�m C�s�m
Buradan V Batan < V C�s�m olduğu �ç�n d Sıvı > d C�s�m bulunur.

2. Askıda Kalma Durumu

Sıvı �ç�ne tamamı batırılan b�r c�s�m Şek�l 2.38’dek� g�b� tabana değme-
G yecek şek�lde yavaşça serbest bırakıldığında olduğu yerde dengede
kalıyorsa bu duruma askıda kalma durumu den�r.
F K Askıda kalan c�s�mlerde kaldırma kuvvet�n�n büyüklüğü c�sm�n ağırlı-
Sıvı ğına eş�tt�r.

F = G
Şek�l 2.38: Sıvıda askıda K
kalan c�s�m V Batan $ d Sıvı $ g = V C�s�m $ d C�s�m $ g d�r.

Burada V Batan = V C�s�m olduğu �ç�n d Sıvı = d C�s�m bulunur.

3. Batma Durumu

F K Sıvı �çer�s�nde yavaşça serbest bırakılan b�r c�sm�n Şek�l 2.39’dak� g�b�
kend�l�ğ�nden kabın tabanına �nmes� durumuna batma durumu den�r.
Sıvı G Bu durumda kap tabanında tepk� kuvvet� oluşur. Kap tabanının c�sme
uyguladığı tepk� kuvvet�n�n büyüklüğü N �se
N
Şek�l 2.39: Sıvıda d�be batan N = G - F olur. Buradan F < G bulunur.
K
K
c�s�m
100 10. SINIF FİZİK