Page 362 - Tarih 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
TARİH 10
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı Kavram Öğretimi 112
6. ÜNİTE : SULTAN VE OSMANLI MERKEZ TEŞKİLATI > 6.1. Osmanlı Devleti’nin Kalbi: Topkapı Sarayı
Kavram : Veziriazam
Genel Beceriler : Problem Çözme Becerisi
Alan Becerileri : Tarihsel Kavrama Becerisi

Çalışmanın Adı OSMANLI DEVLETİ’NDE VEZİRİAZAM 20 dk.
Çalışmanın Amacı Veziriazamlık makamına tayinde liyakat esaslarındaki değişim sürecini analiz edebilme.

1. Yönerge : Aşağıdaki metin ve görselden hareketle soruları cevaplayınız.

6

3 4
2 5
1

Görsel 1: Divanıhümayun Toplantısı

Veziriazamlık makamı ilk olarak l. Murat zamanında oluşturulmuştur. Ordunun başında-
ki veziriazama sefere çıkıldığında “Serdarıekrem” unvanı verilirdi. Veziriazamlar Fatih Sultan
Mehmet’ten sonra Divanıhümayuna padişahın mutlak vekili olarak başkanlık etmeye başlamış-
tır. Kuruluş Dönemi’nde Çandarlılar, 17. yüzyılda Köprülüler içlerinden önemli veziriazam çı-
karan aileler olmuştur.
İstanbul’un fethine kadar tamamen Türklerden atanan veziriazamların askerî ve idari meslek
gruplarından ve ilmiye sınıfından olmasına özen gösterilmiştir. Veziriazamlar İstanbul’un fet-
hinden sonra güvenlik ve merkezî otoriteyi güçlü tutmak için genellikle kul sisteminden yetişen
devşirmelerden seçilmiştir. 18. yüzyıldan itibaren artan iç problemler ve önemli siyasi mesele-
lerden dolayı askerî ve mülki kimliklerinin yanında ıslahatçı ve diplomatik kişilikleriyle ön plana
çıkan kişiler bu göreve getirilmiştir. Veziriazamlar Tanzimat sonrasında sivil ve mülkiyeli olan,
Avrupa diplomasisini ve Fransızca bilenlerden seçilmiştir.
Veziriazamın yetki ve sorumlulukları Fatih Kanunnamesi’yle belirlenerek kanunlaşmıştır. Bu
yetki ve sorumluluklar padişahın mutlak vekili olarak ilmiye ve seyfiye görevlilerinin tayini, şeri
ve örfi kuralların tatbiki, din ve devlet işlerinin yürütülmesi ile saltanat nizamının sağlanmasıdır.
Tayinler, tımar dağıtımı, örfi davalar, ulufelerin ödenmesi, adaletin sağlanması, uluslararası
ilişkiler, sefere katılmak, ikindi, çarşamba ve cuma divanları ile yapılan icraatların padişaha tak-
dimi gibi görevler veziriazamlar için genellikle yıpratıcı olmuştur.

209