Page 208 - Biyoloji 9 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
BİYOLOJİ 9
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı Kavram Öğretimi 101
3. ÜNİTE : CANLILAR DÜNYASI > 3.2. Canlı Âlemleri ve Özellikleri
Kavram : Bitkiler
Genel Beceriler : Karar Verme Becerisi
Alan Becerileri : Sınıflandırma Yapma Becerisi, Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı BİTKİLERİ TANIYALIM 20 dk.

Çalışmanın Amacı Bitkileri özelliklerine göre sınıflandırabilme.

Yönerge: Aşağıdaki metin ve görsellerden yararlanarak soruları cevaplayınız.
Londra Kew Kraliyet Botanik Bahçesi’nin raporuna göre dünyada tespit edilen bitki türü sayısı 400.000’i
geçmiştir. 2016 yılında yapılan bu araştırmaya göre her yıl 2000 bitki daha keşfedilerek listeye ek-
lenmektedir. Rapordan da anlaşılacağı üzere bitkiler âlemi şekil, yapı, büyüklük bakımından zengin
çeşitliliğe sahiptir. Aristo döneminde bitkiler otlar, çalılar ve ağaçlar olarak gruplandırılmıştır. Ancak bu
gruplandırma yeterli gelmediği için bitkiler anatomik ve fizyolojik özelliklerine göre sınıflandırılmıştır.
Sınıflandırmada kullanılan en önemli kriterler; iletim demetine sahip olup olmama, tohum oluşturup oluş-
turamama, gövde, dallar, yapraklar ve kök yapısıdır.
Bitkileri tanıyabilmek ve gruplandırabilmek için özelliklerini iyi bilmek gerekir. Aşağıdaki görselde bazı
bitkilerin özellikleri ve bu özelliklerine göre sınıflandırmada aynı grupta yer alan diğer bitkilerden örnek-
ler verilmiştir.

Karayosunları, iletim demetleri olmayan gelişmemiş bir bitkidir. Tohum oluşturamaz. Sporla
ürer. Gerçek kök, gövde ve yaprakları bulunmaz. Nemli yerlerde yaşamayı çok severler.
Ağaçların, kayaların güneş almayan nemli kısımlarında büyüyüp yolunu kaybeden gezgin-
lere, doğaseverlere kuzey yönünü gösterirler. Damarsız ve tohumsuz bitki olarak bilinirler.
Ciğer otları ve boynuz otları ile aynı gruptadırlar.

Eğrelti otları, iletim demetlerine sahip fakat tohum oluşturamayan bitkilerdir. Tohum yerine
spor ile üreme yaparlar. 250 milyon yıl önce var olan ataları oldukça büyüktür ve dev eğrelti
otu ormanlarını oluşturmuştur. Dünyadaki kömür yataklarının temelleri bu ormanlara daya-
nır. Damarsız tohumsuz bitki olarak anılırlar. Kibrit otları ve at kuyrukları ile aynı gruptadırlar.

Çam ağaçları tohumla üreyen, tohumları kozalak içinde olan bitkilerdir. Gerçek kök, gövde
ve yaprağa sahiptir. Yaprakları çoğunlukla iğne şeklindedir. Kozalakları vardır. Tohumları
kozalaklar taşır. Meyve oluşturmaz. Kambiyuma sahip olduğu için odunsu gövdeye sahiptir.
Açık tohumlu bitki olarak bilinip örnek olarak köknar, ladin, servi, ardıç verilebilir. Dünya coğ-
rafyasındaki ormanları oluştururlar ama yangınlar yüzünden birçok türü zarar görmüştür.

Buğday kapalı tohumlu bir bitkidir. Kapalı tohumlu bir bitki olduğu için çiçek ve meyve yapısı
gözlenir. Tek çenekli ve otsu gövdeye sahip tek yıllık bitkilerdir. Soğanlı bitkiler, tahıllar ile
aynı gruptadır.

Elma ağacı kapalı tohumlu bir bitkidir. Çiçekleri döllendiği zaman tohum oluşturur ve meyve
verir. Tohumları meyve içinde saklıdır. Gövdeleri odunsudur.

205