Page 149 - Kimya 9 | Kavram Öğretimi Çalışması

82 KİMYA 9

4. ÜNİTE : MADDENİN HÂLLERİ > 4.1. Maddenin Fiziksel Hâlleri > 4.1.1. Maddenin Farklı Hâlleri
Kavram : Süblimleşme
Genel Beceriler : Karar Verme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı KURU BUZ TEHLİKELİ MİDİR? 10 dk.
Çalışmanın Amacı Süblimleşme kavramını açıklayabilme.
Yönerge: Aşağıdaki soruyu halk sağlığı uzmanının verdiği bilgilerden yararlanarak cevaplayınız.

İnsanlar, kuru buzu buzdolaplarımızda kullandığımız suyun donmuş
o
hâli (katı H O molekülü) sanırlar. Oysaki kuru buz, sıcaklığı -79 C olan
2
donmuş karbondioksit (CO ) molekülleridir. Yani kuru buz, bildiğimiz
2
karbondioksit gazının soğutularak dondurulmuş hâlidir. Görünüm olarak
normal buza benzer ancak ısı aldıkça erimez, sıvılaşmaz ve ortamı ıs-
latmaz. Bu nedenle adına kuru buz denir. Kuru buz özellikle sıcak suya
atıldığında hızla ısı alarak katı hâlden gaz hâline geçer.
Kuru buz, ülkemizde düğünlerde ve sahne gösterilerinde “sis” efektleri
oluşturmak için yaygın olarak kullanılır. Sis makinelerinin içine biraz su
konur ve makinedeki suyun ısınması beklenir. Sıcak suya atılan kuru
buz, ısının etkisiyle hızla gaz
hâline gelir. Sis makinesinde Görsel 1: Kuru buz
bulunan bir borudan dışarı çıkan
karbondioksit gazı, başta hâlâ soğuk ve yoğun olduğu için sis
gibi görünür. Odaya dağıldıkça renksiz hâle gelir. Bu maki-
nelerin özellikle kapalı ortamdaki düğün salonlarında sıkça
kullanılması çok tehlikelidir. Çünkü karbondioksit gazı hava-
daki oksijen ve azot gazlarından ağır olduğu için sahnenin alt
kısmını yoğun bir karbondioksit bulutu kaplar. Bir düğünde bu
bulutun içine üç yaşındaki bir çocuk girerse oksijen yetersizli-
Görsel 2: Sis makinesi ğinden boğulma tehlikesi geçirebilir. Zira birkaç
yıl önce, Rusya’da bir doğum günü partisinde havuza atılan
kuru buzun hızlıca süblimleşmesiyle oluşan karbondioksit bulutuna girip yüzmeye çalışan üç kişi
yaşamını yitirmiştir.

Kuru buz çok soğuk olduğu için insanlar kuru buzla deneyler veya sahne şovları yaparken ellerine ısı
geçirmez eldiven giyerler ancak oluşan dumanın onları
öldürebileceğini hiç düşünmezler çünkü kuru buzun
oluşturduğu dumanın su buharı olduğunu zannederler.
Toplum bu konuda bilinçlendirilmeli, özellikle kapalı
mekânlarda kuru buzun kullanılması engellenmelidir.
Çünkü sis elde etmek için kapalı ortama makineyle kar-
bondioksit gönderilirse insanlar havadaki karbondioksit
yoğunluğundan nefes almakta zorlanır. Yoğun karbon-
diokside maruz kalmak en iyi ihtimalle baş ağrısı yapar.
İlla sis efekti oluşturmak istiyorsanız düğününüzü açık
havada yapın. Kapalı ortamlarda kendinizin ve sevdikle-
rinizin hayatını riske atmayın. Görsel 3: Düğün

1. Süblimleşme kavramını tanımlayınız.

Karekod
Alanı
Asıl karekodlar
148 kalıptaki görseli siliniz.
yerleştirildikten sonra
Asıl karekodda çerçeve Hazırlayan: Serap YOLDAŞ
konturu olmayacak.