Page 90 - Kimya 9 | Kavram Öğretimi Çalışması

49
KİMYA 9

1. Duru’nun sunumundan yola çıkarak iyonlaşma enerjisinin periyodik cetvelde nasıl değiştiğini genelleyiniz. Bir
grup ve periyotta değişime karar verirken sunumdaki hangi maddelerden yararlandınız?

2. Periyodik cetvelde iyonlaşma enerjisinin değişimindeki genellemeyi bozan istisna bir durum var mıdır? Su-
numdaki maddelerden yararlanarak açıklayınız.

3. İyonlaşma enerjisinin tanımında “maddenin gaz hâlinde olduğu” bilgisi verilir. Bu durumu “Katı tanecikleri
arasındaki çekim en fazla, gaz tanecikleri arasındaki çekim en azdır.” bilgisinden yararlanarak açıklayınız.

2.Yönerge: Öğretmeni, Deniz’den bir elementin art arda gelen iyonlaşma enerjisi değerlerinin değişimi
ile ilgili bir sunum hazırlamasını istemiştir. Aşağıda Deniz’in hazırladığı sunum verilmiştir.
Bu sunumdan faydalanarak soruları cevaplayınız.
BÜYÜK SIÇRAMA
Nötr bir atomdan en dıştaki değerlik elektronunu koparmak için gereken enerji birinci iyonlaşma ener-
jisidir. İkinci iyonlaşma enerjisi, bir sonraki elektronu koparmak için gereken enerjidir. İkinci iyonlaşma
enerjisi her zaman birinci iyonlaşma enerjisinden daha yüksektir çünkü atomun elektron sayısı azalır-
ken proton sayısı değişmemiştir. Bu nedenle birim elektron başına düşen çekim artmıştır.

İ.E (kj/mol) İ.E (kj/mol) İ.E (kj/mol) İ.E (kj/mol)
1 2 3 4
Li 520 7297 11810 ----
Be 899 1757 14845 21000
B 800 2426 3659 25020

Tabloda bazı elementlerin art arda gelen iyonlaşma enerjisi değerleri verilmiştir. Lityumun ilk elektro-
nunu koparmak nispeten kolaydır çünkü elektron kaybı atoma kararlı bir elektron kabuğu verir. İkinci
elektronun çıkarılması, atom çekirdeğine daha yakın ve daha sıkı bağlı olan yeni bir elektron kabuğu
meydana getirir. Berilyumun son yörüngedeki 2 elektronunu koparmak daha kolayken 3. elektronunu
koparmak oldukça fazla enerji ister. Aynı şekilde borun 4. elektronunu koparmak daha zordur. Atomun
değerlik elektronları bittiğinde elektron bir alt kabuktan koparılacağı için iyonlaşma enerjisi değeri birden
büyük bir sıçrama yapar. İyonlaşma enerjileri arasındaki büyük fark yeni bir enerji seviyesine geçişin
göstergesidir.

89