Page 84 - Tarih 9 | Kavram Öğretimi Çalışması

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
TARİH 9
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı Kavram Öğretimi 45
2. ÜNİTE : İNSANLIĞIN İLK DÖNEMLERİ > 2.1. İnsanlığın İlk İzleri
Kavram : Avcı-Toplayıcılık
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
Alan Becerileri : Tarihsel Kavrama Becerisi, Tarihsel Analiz ve Yorum Becerisi

Çalışmanın Adı İLK İNSANLARIN YAŞAMI 20 dk.
Çalışmanın Amacı İlk insanların yaşam tarzlarını kavrayabilme.

Yönerge: Metinden hareketle aşağıdaki soruları cevaplayınız.

Mezopotamya’da Paleolitik Çağ’dan itibaren insanlar yaşamaya başlamışlardır. Kuzey yarım kü-
renin büyük bir kısmı buzullarla kaplı olmasına rağmen Mezopotamya bu soğuk iklimden etkilen-
memiş ve insanlar için çok uygun bir yaşam alanı olmuştur. Musul yakınlarında Paleolitik Çağ’ın
başlarına tarihlenen taş aletler saptanmıştır. Küçük gruplar hâlinde yaşayan bu ilk insanlar yaşamla-
rını kök, böğürtlen türü bitkiler, yaprak toplayarak ve bazen de bunlara ek olarak büyük hayvanları
avlayarak sağlardı.
Paleolitik Çağ insanları, avcılık ve besin toplayıcılığı ile geçinen göçebe topluluklardır. Bu topluluk-
lar, sadece geçici konak yerlerinde ikamet etmişlerdir. Buzul çağlarının bitişiyle iklimde belirgin bir
ısınma olmuş ve bunu diğer ekolojik değişimler izlemiştir. Mezolitik/Epipaleolitik Çağ’da yaşayan
insanlar da bu yeni çevresel koşullara uyum sağlamışlardır. Bu çağ, genellikle doğal olarak korunaklı
mağaralar ve kaya altı sığınaklarından ibaret geçici iskân yerlerindeki hayatın sona erdiği ve yerle-
şik yaşama doğru yönelimin gerçekleştiği bir geçiş evresidir. İnsanlar, buzulların erimesiyle açılan
yeni alanlara doğru yayılmışlar ve avcı toplayıcılık geçim biçimi olmaya devam etmiştir. Özellikle
nehirlerde ve genişleyen sulak alanların kıyılarında balıkçılık gelişmiştir. Mezolitik Dönem’de besin
kaynaklarının bol olduğu su kenarlarında sabit, kalıcı yerleşimler kurulmuştur. Neolitik Çağ’ın en
önemli özelliği, insanoğlunun sadece avcılık ve toplayıcılıkla sürdürdüğü tüketici yaşamı bırakarak
üretici bir yaşama geçişidir. Bunun yanında hayvanların evcilleştirilmesi de dönemin önemli özel-
liklerinden biridir.

Tarımın keşfine dek tüm insan topluluklarının esas geçim biçimi avcı ve toplayıcılıktı. Yerleşik ya-
şam, tarımın keşfinden önce avcı ve toplayıcılık zamanında başlamıştır. Çünkü yabani tahıl toplayı-
cılığına dayanan geçim biçimi, yerleşik yaşamı zorunlu kılmıştır. Yerleşik yaşamın başlamasından ve
ilk köylerin oluşmasından sonra bir nüfus artışı olmuştur. Tahıl toplayıcılığı, köylerde artan nüfusu
beslemekte yetersiz kalmış olmalıdır. Böylece insanlar, besin sorununa yeni çözüm yolları aramaya
yönelmiş ve yabani bitkileri denetim altına almayı keşfederek tahıllarını artık kendileri üretmeye
başlamışlardır.
(Taciser Sivas (Edt.), Uygarlık Tarihi, Anadolu Üniversitesi Yayınları,
Eskişehir 2013, s.15-30’dan uyarlanmıştır.)

1. Avcı ve toplayıcı göçebe yaşam biçiminden yerleşik yaşama neden ve nasıl geçilmiştir?

81