Page 69 - Coğrafya 10 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

COĞRAFYA 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI

Etkinlik No.: 12 10. Bir bölgede erozyonun sıklığını ve etkilerini azaltmak
için alınabilecek başlıca önlemler şunlardır:
2. Yönerge:
• Bitki örtüsü tahribatı önlenerek ağaçlandırma
1. Jeolojik Afetler: Deprem, tsunami, volkanik faaliyetler, heye- faaliyetleri artırılmalıdır.
lan, kaya düşmesi, çamur akıntısı.
Klimatik-Hidrolojik Afetler: Sıcak hava dalgası, soğuk hava • Eğimli arazilerde tarım yapılacaksa bu araziler
dalgası, kuraklık, dolu, hortum, yıldırım düşmesi, kasırga, aşırı basamaklandırılmalıdır.
yağışlar, sel, buzlanma, hava kirliliği, çığ, taşkınlar. • Eğimli tarım arazileri, yüzeydeki su akışını azaltmak
Biyolojik Afetler: Erozyon, orman yangınları, böcek istilaları, için eğime dik sürülmelidir.
salgınlar. • Tarım alanlarında nadas tarımı yerine nöbetleşe
Sosyal Afetler: Yangınlar, savaşlar, terör saldırıları, göçler. ekim yapılmalıdır.
Teknolojik Afetler: Maden kazaları; biyolojik, nükleer, • Hayvancılık faaliyetleri açısından çayır ve meralarda
kimyasal silahların kullanımı, nükleer santral kazaları, sanayi
kazaları, ulaşım kazaları. zamanından önce ve aşırı otlatma yapılmamalıdır.
• Halk, erozyona karşı bilinçlendirilmelidir.
3. Yönerge:
11. Türkiye'de arazinin engebeli olması, yağışların genelde az ve
1. Yer kabuğu tek parça olmayıp parçalara ayrılmış vaziyettedir. sağanak şeklinde görülmesi, bitki örtüsünün tahrip edilmesi ve
Her bir parçaya levha adı verilir ve levha sınırları yer kabuğu- toprağın yanlış kullanımı ülkemizde erozyonu artıran başlıca
nun zayıf kuşaklarıdır. Bu kuşaklarda da sıklıkla deprem ve nedenlerdir.
volkanik faaliyetler görülür.
12. Erozyonun etkisini azaltan en önemli faktör bitki örtüsüdür.
Karadeniz Bölgesi'nde bitki örtüsünün sıklığı erozyon riskini
2. Dünyada Avustralya, Arabistan Yarımadası, Büyük Sahra Çölü, azaltmaktadır.
Kanada, İskandinavya Yarımadası, Doğu Avrupa ve Asya’nın
kuzeyi geçmiş jeolojik zamanlarda oluştuklarından dolayı 13. Ülkemizde erozyon bu hızla devam ettiği ve gerekli önlemler
dünyada deprem riskinin en düşük olduğu alanlardır. Türki- alınmadığı takdirde topraklarımızın büyük bir bölümü, 55
ye'de de fay hatlarına uzak olan Sinop, Giresun, Trabzon, Rize, yıllık süreçte çölleşme tehlikesiyle karşı karşıya kalacaktır.
Artvin, Kırklareli, Ankara, Nevşehir, Edirne, Adana, Karaman, 14. Kasırgalar, genellikle tropikal bölgede ve okyanus kıyısındaki
Niğde, Konya, Aksaray gibi illerde deprem riski nispeten daha ülkelerde afete neden olmaktadır. ABD, Meksika, Küba, Avust-
azdır. ralya, Çin, Japonya, Tayvan, Vietnam, Hindistan, Myanmar,
3. D Bangladeş, Filipinler, Mozambik ve Zimbabve kasırgalardan en
fazla etkilenen ülkelerdir.

4. Okyanus ve deniz dibinde meydana gelen deprem, volkaniz- 15. Kasırgalar; can ve mal kaybının yanı sıra şiddetli yağışlar
ma ve toprak kaymaları sonucu denize geçen enerji, hızlı ve sonucu deniz kabarması, sel ve taşkın, yıldırım düşmesi,
yüksek boylu dalgalara neden olur. orman yangınları ve deniz kazaları gibi birçok olumsuz olayı
da beraberinde getirir.
5. Tsunaminin etkisi ilk olarak deniz suyunun yavaş yavaş ve bir 16. Türkiye orta kuşakta yer alması nedeniyle tropikal rüzgârların
metre kadar yükselip alçalması ile belli olur. Bu dalgalar, aynı etki alanında değildir.
zamanda sonraki dalgaların da habercisidir.
17. Temmuz ayında görseldeki ülkelerde en fazla görülen afetler,
6. Ülkelerin gelişmişlik düzeyi ile doğa-insan etkileşimi arasında heyelan ve şiddetli yağışlara bağlı oluşan seldir. Yaz mevsimin-
yakın bir ilişki vardır. Örneğin iki ülkede benzer düzeyde ger- de bölgenin yoğun yağış alması, bu afetlerin artmasına neden
çekleşen deprem ve tsunamiden Japonya, Endonezya’ya göre olmaktadır.
daha az etkilenmiştir. Bunda gelişmiş bir ülke olan Japonya’nın
bilim ve teknolojiden yararlanarak afetlere karşı önlem alması 18. Laos'ta inşaatı süren barajın çökmesi, insan kaynaklı afete
etkili olmuştur. neden olmuştur.
7. Tsunamiye karşı en etkili önlem erken uyarı sistemleridir. 19. Sele Karşı Alınabilecek Önlemler
Bunun yanında kıyılarda dalga kıran, kıyı duvarı vb. yapıların
inşası, risk bulunan kıyı yerleşmelerinin rakımlarının artırıl- • Evin zemini yükseltilmedikçe ve güçlendirilmedikçe dere
ması, altyapı hizmetlerinin iyileştirilmesi, insanların tsunami yatağına bina yapmaktan kaçınılmalıdır.
sırasında yüksek yerlerde korumaya alınması gibi önlemler • Su baskını tehlikesi bulunan eğimli yamaçlarda teraslama
alınabilir. ve ağaçlandırma yapılmalıdır. Ayrıca özellikle riskli
bölgelerde yer alan yeşil alanlar korunmalıdır.
8. Doğu Karadeniz'de heyelan, sel, taşkın gibi afetlerin sıklıkla • Vatandaşlar, yaşanan su baskınlarında yetkililerin uyarı-
yaşanma nedenleri; arazi yükseltisi ve eğiminin fazla olması, larını kitle iletişim araçlarından takip etmelidir.
jeolojik yapının uygunluğu ile yağış miktarının yüksek olma-
sıdır. • Pencere ve kapıları korumak için bunların arkasına
taşınabilir engeller yerleştirilebilir.
9. Bu alanlar, nüfusun yoğun olduğu buna bağlı olarak insanların • Su yatağı ve çukur bölgeler hemen terk edilerek yüksek
doğaya müdahalelerinin (bitki örtüsünün tahribi, betonlaşma ve güvenli bölgelere gidilmelidir. Ancak su aniden de-
vb.) arttığı yerlerdir. Dolayısıyla bu yerlerde insan eliyle oluşan rinleşebileceği için karşıdan karşıya geçmeye çalışılma-
su erozyonu da artmıştır. malıdır.
• Elektrik kaynaklarından uzak durulmalıdır.

68