Page 40 - Fizik 10 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 10 10

4. ÜNİTE > Optik
Konu 10.4.5. KÜRESEL AYNALARDA ÖZEL IŞINLAR 40 dk.
Kazanımlar 10.4.5.1. Küresel aynalarda odak noktası, merkez, tepe noktası ve asal eksen kavramlarını açıklar.
Küresel aynalarda özel ışınların yansımasının çizilmesi sağlanır.

1. Yönerge Çukur ve tümsek aynalarda odak noktası, merkez, tepe noktası ve asal eksen kullanılarak özel ışın-
ların yansıması çizilir.
İç yüzeyi yansıtıcı yüzey olarak kullanılan küresel aynalar çukur ayna, dış yüzeyi yansıtıcı olarak kulla-
nılan küresel aynalar tümsek ayna olarak adlandırılır. Küresel aynalarda kullanılan terimler şu şekilde
açıklanabilir:
Asal eksen : Küresel aynayı iki eşit parçaya bölen ve eğrilik merkezinden geçen doğrudur.
Tepe noktası : Asal eksen ile aynanın kesiştiği noktadır. Şekilde T harfi ile gösterilmiştir.
Merkez : Küresel aynanın eğrilik yarıçap (r) uzunluğudur. Kürenin merkezidir. Şekilde M har-
fi ile gösterilmiştir ve 2f odak uzunluğundadır.
Odak noktası : Çukur aynada yansıyan ışınların kendisinin, tümsek aynada ise yansıyan ışınların
uzantılarının kesiştiği noktadır. Görselde F harfi ile gösterilmiştir. Odak noktası-
nın tepe noktasına olan uzaklığı odak uzaklığıdır ve şekilde f harfi ile gösterilmiştir
(Görsel 1).

Tümsek Yansıtıcı Çukur
ayna yüzey ayna
Yansıtıcı
yüzey

Tepe Odak Odak Tepe
noktası noktası Merkez noktası noktası
" " "
Asal T f F f M " f F f T Asal
eksen tümsek çukur eksen

r r

Görsel 1: Tümsek ve çukur aynanın asal eksen üzerindeki tepe, odak ve merkez noktaları

39