Page 36 - Fizik 10 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 10 9

4. ÜNİTE > Optik
Konu 10.4.4. DÜZLEM AYNA 40 dk.
Kazanımlar 10.4.4.1. Düzlem aynada görüntü oluşumunu açıklar.
a) Düzlem aynada görüntü özellikleri yapılan çizimler üzerinden açıklanır.
b) Kesişen ayna, aynanın döndürülmesi, hareketli ayna ve hareketli cisim konularına girilmez.

1. Yönerge Düzlem aynada oluşan görüntünün özellikleri açıklanır.
Düzlem aynanın önüne konulan bir cisim, ışık kaynağı olarak dü-
şünülürse cisimden çıkan ışınlar aynaya çarpar ve aynadan yansır.
Yansıyan ışınların uzantılarının kesiştiği noktada cismin görüntü-
sü oluşur (Görsel 1). Işınların uzantısı kesiştiği için görüntü sanal-
dır. Işınların uzantıları yerine kendileri kesişseydi görüntü gerçek
olurdu.

Görsel 1: Bir cismin düzlem aynadaki görüntüsü
Örnek Soru
Düzlem aynada oluşan görüntünün özellikleri nelerdir? Görüntünün ters ve farklı boyda olma imkâ-
nı var mıdır? Kısaca açıklayınız.
Cevap: Görüntü düzlem aynanın arkasında oluştuğundan görüntü sanaldır ve cisme göre düzdür. Sanal görüntülerin cisme göre ters olma im-
kânı yoktur. Görüntünün boyu ile cismin boyu eşittir ve cisim ile cismin görüntüsü birbirine simetriktir. Cismin aynaya uzaklığı ile görüntünün
aynaya uzaklığı eşittir.

2. Yönerge Bir noktanın veya bir cismin düzlem aynadaki görüntüsünü çizme hakkında bilgi verilir.
Bir noktanın aynadaki görüntüsünü bulmak için noktadan ayanaya iki ışın gönderilir. Yansıyan ışınların
uzantılarının kesiştiği yerde noktanın görüntüsü oluşur (Görsel 2). Cismin görüntüsünü bulmak için
cismin uç noktaları, noktasal cisim gibi düşünülür. Cismin iki ucundan da aynaya iki ışın gönderilir.
Yansıyan ışınların uzantılarının kesiştiği noktada cismin uç noktalarının görüntüsü belirir. Uç noktalar
birleştirilerek cismin görüntüsü bulunur (Görsel 3).

A
A B

= α α Düzlem Düzlem α α α α
ayna ayna

=

A ' B '

A '
Görsel 2: Düzlem aynada bir noktanın görüntüsü Görsel 3: Düzlem aynada bir cismin görüntüsü

35