Page 16 - Fizik 11 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 11 2

Görsel 5'teki gibi -q elektrik yüklü noktasal bir cisimden -q
d kadar uzaktaki O notasının elektriksel potansiyeli d +1 C
O
V = k (-q) 'dir. Görsel 5: Negatif yük ile pozitif birim yük
O
d
Çok sayıda yükün bir noktada oluşturduğu elektriksel -q
potansiyeli, her bir yükün elektriksel potansiyelinin cebirsel 2
toplamıdır.
d 2
Görsel 6'daki gibi q , -q ve q noktasal yüklerinin bulunduğu
2
3
1
bir düzlemde O noktasının elektriksel potansiyeli q 1 d 1 d 3 q 3
q
q
V = k 1 + k (-q ) + k 3 ifadesi ile bulunur. O
2
O
d 1 d 2 d 3 Görsel 6: Üç yükün elektrik alanının etkisindeki nokta
Örnek Sorular
1 +q elektrik yüklü noktasal cisim, yalıtkan yatay düzlem üzerindeki r yarıçaplı ve O merkezli dairesel
bölgenin N noktasına sabitlenmiştir. -q elektrik yüklü noktasal cisim ise K noktası üzerinde tutul-
maktadır. -q elektrik yüklü noktasal cisim, şekilde gösterilen oklar yönünde hareket ettirilerek K
noktasından M noktasına getirilmektedir.

L

M r O -q K

+q
N
Bu durumda O noktasındaki toplam elektriksel potansiyel nasıl değişir?
Cevap: Elektriksel potansiyel skaler bir büyüklük olduğu için O noktasındaki toplam elektriksel potansiyel, elektrik yüklerinin O nok-
tasında oluşturduğu elektriksel potansiyellerin cebirsel toplamıdır. -q elektrik yüklü cismin K, L ve M noktaları üzerine getirildiğinde O
noktasına uzaklığı daima r'dir. Bu nedenle cisim K'den M'ye getirilirken O noktasındaki toplam elektriksel potansiyel değişmez.
2 Yalıtkan yatay düzlem üzerine şekildeki gibi sabitlenmiş -2q, +q ve -q elektrik yüklü noktasal ci-
simlerden +q elektrik yüklü cismin K noktasında oluşturduğu elektriksel potansiyelinin büyüklüğü
V’dir.

-2q +q -q
d d d d d
K L

Noktalar arası uzaklıklar eşit ve d kadar olduğuna göre L noktasının toplam elektriksel potan-
siyeli kaç V’dir?
q
Cevap: +q yüklü noktasal cismin K noktasında oluşturduğu elektriksel potansiyel V = k olur.
d
q (-2q) (-q) (-q)
L noktasının elektriksel potansiyeli V = k 2d + k 4d + k d = k d = -V olur.
L

15