Page 17 - Fizik 11 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

2 FİZİK 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

3. Yönerge Elektriksel potansiyel farkı ve elektriksel iş kavramları açıklanır.
Elektrik alan içindeki pozitif birim yükün bir noktadan diğerine götürülmesi için yapılan işe bu iki nok-
tanın elektriksel potansiyel farkı denir. Buna göre elektriksel potansiyel farkı
w
ΔV = dir.
q
Görsel 7'deki gibi düzgün elektrik alan içerisindeki K ve L noktaları-
nın elektriksel potansiyel farkı E
V = V – V ile bulunur. Elektrik alan yönünde gidildikçe elektrik- K L
K
KL
L
sel potansiyel azalır. Bu durumda V > V olur ve V negatif çıkar.
K L KL
+q elektrik yüklü noktasal bir cisim K noktasından L noktasına götü-
.
rülürse elektriksel kuvvetler iş yapar. Yapılan iş W = q V kadardır
KL
ve sonuç negatif çıkar. Görsel 7: Düzgün elektrik alandaki noktalar
-q elektrik yüklü noktasal bir cisim K noktasından L noktasına götürülürse elektriksel kuvvetlere karşı iş
.
yapılır. Yapılan iş W = (-q) V kadardır ve sonuç pozitif çıkar.
KL
Örnek Sorular
1 Yalıtkan yatay düzleme -2q ve +q elektrik yüklü noktasal cisimler -2q +q
noktalar arasındaki uzaklıklar d olacak şekilde yerleştirilmiştir.
K noktasının elektriksel potansiyeli -6 volt olduğuna göre K d K d d L
ve L noktaları arasındaki elektriksel potansiyel farkı V kaç
KL
volttur?
Cevap: K ve L noktalarının elektriksel potansiyelleri
q (-2q) q
V = k + k = -k
K d d d
q (-q) q
V = k + k = k dir.
L d 3d 3d
K noktasının elektriksel potansiyeli -6 volt ise L noktasının elektriksel potansiyeli 2 volt olur.
V = V - V den V = 2 – (-6) = 8 volt olur.
KL
K
L
KL
2 Aralarında d kadar uzaklık bulunan -2q ve +q elektrik -2q +q
yüklü noktasal cisimlerden -2q yüklü cisim yatay düz-
leme sabitlenmiştir. d K d L
Buna göre +q elektrik yüklü cismi K noktasından
L noktasına getirmek için yapılan iş nedir?
Cevap: +q elektrik yüklü noktasal cismini K noktasından L noktasına getirmek için yapılan iş W = (+q) . V 'dir.
KL
V = V - V olduğuna göre
K
KL
L
(-2q) (-2q) q
V = k 2d - k d = k olur.
d
KL
q 2
W = +q . V ifadesine göre W = k . olur ve elektriksel kuvvetlere karşı iş yapılır.
KL d
3 +q elektrik yüklü bir cismin elektrik alanı içindeki bir noktada tutulan -q yüklü noktasal bir
cismi bu noktadan sonsuza götürmek için yapılan iş ile ilgili
I. Elektriksel kuvvet iş yapar.
II. Yapılan iş negatiftir.
III. Elektriksel kuvvetlere karşı iş yapılmıştır.
ifadelerinden hangileri doğrudur?

Cevap: Yapılan iş pozitiftir. Bu nedenle elektriksel kuvvetlere karşı iş yapılmıştır. Yalnız III. ifade doğrudur.

16