Page 59 - Fizik 11 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

10 FİZİK 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

Örnek Soru
Transformatörler
I. Doğru akım devrelerinde gerilimi yükseltmek için kullanılabilir.
II. Elektrik santrallerinde elde edilen elektrik akımının iletiminde gerilimi yükseltmek ve alçaltmak
amacıyla kullanılır.
III. 110 V’luk gerilimle çalışan bir elektrikli cihazı etkin gerilimi 220 V olan şehir şebekesinde çalıştır-
mak için kullanılabilir.
IV. Daha fazla enerji elde edilmesini sağlar.
ifadelerinden hangileri doğrudur? Açıklayınız.
Cevap: II ve III. Transformatörler alternatif akımla çalıştırılır ve gerilim ayarlamak için kullanılır.
2. Yönerge Primer ve sekonder gerilimi, primer ve sekonder akım şiddeti, primer ve sekonder güç kavramları
açıklanır.
Görsel 3’teki gibi alternatif akım kaynağına bağlanan bobine primer bobin, diğer bobine ise sekonder
bobin denir. Alternatif akım, primer bobinde değişken bir manyetik akı oluşturur. Oluşan manyetik akı
değişimi, demir çekirdek aracılığıyla sekonder bobine taşınır. Primer bobindeki manyetik akı değişimi,
sekonder bobinde de oluşur. Bu da sekonder bobinde bir indüksiyon elektromotor kuvveti oluşmasını
sağlar.

Primer (giriş) sargısı Sekonder (çıkış) sargısı
N sarım N sarım
S
P
Primer (giriş) akımı Sekonder (çıkış) akımı
i P i S

V ~ ~ V S
p
Primer (giriş) Sekonder (çıkış)
gerilimi gerilimi

Görsel 3: Transformatör
Primer bobinde oluşan indüksiyon elektromotor kuvveti yani primer gerilim
ΔФ
V = -N ,
P
P
Δt
sekonder bobinde oluşan indüksiyon elektromotor kuvveti yani sekonder gerilim
ΔФ
V = -N S dir.
S
Δt
V N
P
P
Buna göre olur.
=
V S N S
Primer ve sekonder gerilimleri V ve V transformatörün bobinlerinde primer ve sekonder akımları i P
P
S
ve i oluşturur. Transformatörün primer bölümüne bir güç verildiğinde sekonderden de bir güç alınır.
S
·
·
Primer gücü P giriş = V i ve sekonder gücü ise P çıkış = V i ile bulunur.
S
S
P
P
Transformatörler bazen gerilimi artırmak bazen de azaltmak için kullanılır. Gerilimin arttırılıp azaltıl-
ması primerdeki bobinin sarım sayısı N ile sekonderdeki bobinin sarım sayısı N arasındaki ilişkiye
S
P
bağlıdır.
58