Page 16 - Kimya 10 - 1. Ünite

1. ÜNITE: KIMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KIMYASAL HESAPLAMALAR. ÜNITE: KIMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KIMYASAL HESAPLAMALAR
1

1.2.1. Atom Kütlesinin Belirlenmesi

Bileşikler, elementlerin belirli kütle oranlarında birleşmesinden meyda-
na gelir. Bilim insanları bileşikleri oluşturan elementlerin hangi kütle
oranında birleştiklerini hesaplayabilmek için elementlerin atom kütlesi-
ni hesaplamak istemişlerdir. Ancak atomların gerçek kütlelerinin çok
küçük olması işlerini zorlaştırmış, bu zorluğu aşmak için bir elementin
atom kütlesini referans değer olarak alıp diğer elementlerin atom küt-
lelerini bu referans değere göre hesaplama yoluna gitmişlerdir. Bugün
hesap lamalarda kullanılan atom kütleleri sadece bir atomun diğerinden
kaç kat daha ağır olduğunu gösterir.

Atom kütlelerinin hesaplanmasında kullanılan ilk referans atom, özküt-
lesi en küçük değere sahip hidrojen atomudur. Hidrojen atomunun küt-
lesi 1 olarak kabul edilmiş, diğer atomların kütleleri hidrojen atomu ile
karşılaştırılarak bulunmuştur.
1 tane C atomunun kütlesi = 12 tane H atomunun kütlesi

1 tane O atomunun kütlesi = 16 tane H atomunun kütlesi

1 tane Mg atomunun kütlesi = 24 tane H atomunun kütlesi

Ancak hidrojen atomunun her atomla bileşik yapamaması hesapla-
maları zorlaştırmış, bunun üzerine birçok atomla bileşik yapabilen oksi-
jen atomu referans atom olarak seçilmiştir.

1961 yılında kısaltması IUPAC (International Union of Pure and Applied
Chemistry) olan Uluslararası Temel ve Uygulamalı Kimya Birliği, yeni
12
12
referans atom olarak C izotopunun kullanılmasına karar vermiştir. C
V ideo Bilgi izotopunun kütlesi 12,00 kabul edilmiş, diğer elementlerin kütleleri bu
referans değere göre hesap lanmıştır.
İzotop Atom ve Ortalama Atom Kütlesi

Bir atomun, farklı kütle numarasına sahip atomları doğada bulunabil-

mektedir. Proton sayıları aynı, nötron sayıları farklı olan bu atomlara
Mol Kavramı izotop atom denir. Birçok element doğada izotoplar hâlinde bulunur.
Bir elementin kimyasal özelliklerini atomlarındaki protonlar ve elekt-
ronlar belirler. Normal koşullarda nötronlar kimyasal değişimlerde rol
oynamaz. Bu nedenle bir elementin nötr izotoplarının kimyasal özel-
likleri yani kimyasal etkinlikleri ve aynı elementle oluşturdukları bile-
şik türleri ve formülleri aynıdır. Ancak izotop atomların fiziksel özel-
Bilgi Kutusu likleri farklıdır. Örneğin, hidrojenin bilinen 3 izotopu vardır. Hidrojen
Çoğunlukla bir elementin bütün olarak bilinen birinci izotopun bir tane protonu vardır ve nötronu yoktur.
izotopları aynı ad ve simgey- Döteryum izotopunun bir tane protonu ve bir tane nötronu, trityumun
le gösterilir. Ancak hidrojen bir izotopunun ise bir tane protonu ve iki tane nötronu vardır. Hidrojenin
istisnadır. izotopları aşağıda gösterilmiştir.
2 Hizotopu döteryum olup sim-
1 1 H 2 D 3 T
3
gesi D, Hizotopu trityum olup 1 1 1
1
simgesi T’dir. Hidrojen Döteryum Trityum
Bazı elementler doğada tek tip atomlardan oluşmuştur ve doğal
27
izotop içermez. Örneğin, alüminyum bunlardan biridir ve yalnızca Al

28 1
10. SINIF KIMYA0. SINIF KIMYA
28