Page 37 - Kimya 10 | 1.Ünite
P. 37
Kimyanın Temel Kanunları ve Kimyasal Hesaplamalar
Kütlenin Korunumu Kanunuʼna göre aynı tür atom sayıları ok işare-
tinin her iki tarafında eşit olmalıdır. Yukarıda verilen tepkime denkle- BİLİYOR MUSUNUZ?
minde atom sayıları eşit değildir. Tepkimenin sol tarafında, sağ tarafına
göre iki hidrojen atomu fazladır. Eşitliği sağlamak için su molekülünün
önüne 2 katsayısı yazıldığında sağ taraftaki oksijenlerin toplam sayısı 4
olur. Bu eşitsizliği gidermek için sol taraftaki oksijen molekülünün önü-
ne 2 katsayısı getirilir. Böylece eşitlik sağlanmış olur.
CH 4 + 2O 2 CO 2 + 2H 2 O
Bu eşitliğin okunuşu, ʻʻ1 mol metan, 2 mol oksijen ile tepkime-
ye girerek 1 mol karbon dioksit ve 2 mol su oluşturur.” şeklindedir.
Tepkime aşağıdaki gibi modellerle de gösterilebilir (Görsel 1.3.3).
+ + Görsel 1.3.4: Gaz çıkışı
CH 4 + 2O 2 CO 2 + 2H 2 O
Görsel 1.3.3: Metan gazının yanma tepkimesi
tepkimeye girenler (reaktifler), tepkime
Tepkimede CH 4 ve O 2
sonucu oluşan CO 2 ve H 2 O ise ürün olarak adlandırılır. Kısaca kimya-
sal tepkimede girenler ok işaretinin soluna, ürünler ise sağına yazılır.
Girenler Ürünler
Kimyasal tepkimelerde girenlerin ve ürünlerin fiziksel durumları Görsel 1.3.5: Fosforun yanması
kimyasal türün sonuna parantez içinde yazılabilir. Gaz (g), sıvı (s) ve
Kimyasal bir tepkimenin
katı (k) şeklinde ifade edilir. Suda çözünmüş maddeler ise (aq) veya
gerçekleştiği
(suda) ifadesi ile gösterilir.
• renk değişimi,
CH 4 (g) + 2O 2 (g) CO 2 (g) + 2H 2 O (g)
Bazı tepkimelerde ok işaretinin üzerine tepkimenin gerçekleştiği • çökelti oluşumu,
koşullar (sıcaklık, basınç) ve ek bilgiler (katalizör, ışık gibi) yazılabilir.
• gaz çıkışı (Görsel 1.3.4),
o
300 C, Al 2 O 3 • iletkenlik değişimi,
2H 2 S(g) + SO 2 (g) 3S(k) + 2H 2 O(s)
Ayrıca sıcaklığa ihtiyaç duyulan bir tepkimede ısı miktarını belirt- • ısı değişimi (Görsel 1.3.5)
mek yerine okun üzerine Latin harfi delta (Δ) yazılabilir. gibi gözlenebilen, ölçüle-
Δ
CaCO 3 (k) CaO (k) + CO 2 (g) bilen değişikliklerle belir-
Kimyasal tepkimelerde bazı özellikler değişmezken, bazı özellikler lenebilir.
değişebilir.
Kimyasal tepkimelerde korunan özellikler: Kimyasal tepkimelerde değişebilen özellikler:
• Atom sayısı ve türü • Mol sayısı
• Toplam kütle • Molekül sayısı
• Toplam proton sayısı • Tanecik sayısı
• Toplam nötron sayısı • Madde sayısı ve çeşidi
• Toplam elektron sayısı • Taneciğin elektron sayısı
• Çekirdek yükü • Hacim ve basınç (gazlar için)
• Toplam yük • Maddenin fiziksel hâli
• Çekirdeğin yapısı • Renk, koku, tat, iletkenlik vb.
• Toplam enerji
51
