Page 38 - Kimya 10 | 1.Ünite

Kimyanın Temel Kanunları ve Kimyasal Hesaplamalar
KİMYASAL TEPKİME DENKLEMLERİNİN
DENKLEŞTİRİLMESİ
Kimyasal tepkime, tepkimeye giren madde veya maddelerin fark-
lı özellikte madde ya da maddelere dönüşmesi işlemidir. Kimyasal tep-
kime sırasında gerçekleşen olayları göstermek için kullanılan kimyasal
simgelere kimyasal tepkime denklemi denir.
Kimyasal tepkime denklemleri her zaman denkleştirilmiş olarak
verilmez. Tüm kimyasal denklemlerde atom sayısı ve cinsi korundu-
ğu için kimyasal denklemlerin denkleştirilmesinde aşağıdaki işlemler
yapılır.
1. Tepkimeye girenlerin ve oluşan ürünlerin formülleri doğru ola-
rak yazılır.
2. Farklı katsayılar denenerek tepkimenin her iki tarafındaki atom
sayılarının eşitliği sağlanır. Tepkimedeki H ve O atomları en son
denkleştirilir.
• Formüllerin önündeki katsayılar değişebilir. Ancak bir bile-
şiği oluşturan elementler farklı katsayılarla genişletilemez.
Örneğin su (H 2 O) molekülünde oksijen atomunun sayısını iki
yapmak için H 2 O 2 yazılamaz. H 2 O 2 hidrojen peroksit olduğu
için sudan farklı bir bileşiktir.
• Eşitleme yapılırken katsayılar tam sayı veya kesirli sayı olabilir.
Ancak Fe, Na, K, Mg gibi tek atomlu elementlerin ve bileşikle-
rin önüne kesirli sayı yazılamaz. Moleküler hâldeki elementle-
rin önüne kesirli sayılar yazılabilir (1/2O 2 , 3/2H 2 , 5/2Cl 2 gibi).
• Kesirli sayılarla işlem yapmamak için tepkime uygun katsayı-
larla çarpılarak tam sayıya dönüştürülür.
H 2 (g) + 1/2 O 2 (g) H 2 O(g) tepkimesi iki ile genişletilirse
2H 2 (g) + O 2 (g) 2H 2 O(g) elde edilir.

• Bileşiğin önüne yazılan katsayılar o bileşikteki atomların tama-
mına aittir.

2 mol H 2 SO 4 4 mol H,
2 mol S,
8 mol O atomu demektir.

• Bileşikte parantez dışında alt indis olarak yazılan sayılar pa-
rantez içinde yer alan atomlara aittir.

bileşiğinin önüne yazıldığında
2 katsayısı Ca(OH) 2
2 mol Ca,
2Ca(OH) 2
4 mol O,
4 mol H atomu olduğu anlaşılır.

• Denkleştirme yapılırken giren, ürünlerde bir kez yer alan ve
kat sayısı 1 olan elementlere dikkat edilir.

Mg + HNO Mg(NO ) + H
3 3 2 2

• Denkleminde Mg her iki tarafta da denktir. Bu denkliği bozma-
maya dikkat edilerek 2. basamağa geçilir.

52