Page 43 - Kimya 10 | 1.Ünite

Kimyanın Temel Kanunları ve Kimyasal Hesaplamalar
Yanma Tepkimeleri

Görsel 1.3.7: Yanan odun parçaları Görsel 1.3.8: Paslanan otomobil Görsel 1.3.9: Kararan meyve

Yukarıdaki görsellerde yanan odun parçaları (Görsel 1.3.7), paslanmış otomobil (Görsel 1.3.8) ve karar-
mış meyve (Görsel 1.3.9) görülmektedir. Üç maddede de yanma tepkimesi gerçekleşmiştir. Kararma ve pas-
lanma yavaş yanmadır. Yavaş yanmada ışık görülmez. Odunun yanmasında olduğu gibi yanmaya ışık ve ısı
eşlik ediyorsa hızlı yanmadır.
Yanıcı maddenin oksijenle tepkimeye girmesine yanma, tepkimeye ise yanma tepkimesi denir.
Yanma tepkimelerinde girenler tarafında oksijen, ürünler tarafında yanıcı maddenin oksijenli bileşikleri
bulunur. Yanıcı maddenin oksijenli bileşiklerine o maddenin oksidi denir.
4Fe(k)+ 3O 2 (g) 2Fe 2 O 3 (k) (Demirin paslanması)

demir(III) oksit
CH 4 (g) + 2O 2 (g) CO 2 (g) + 2H 2 O(g) (Metanın yanması)

karbon dioksit

C ve H’den oluşan bileşikler yandığında oluşan ürün CO 2 ve H 2 Oʼdur
(Görsel 1.3.10).

C 3 H 8 (g) + 5O 2 (g) 3CO 2 (g) + 4H 2 O(g) + ısı

Görsel 1.3.10: Doğal gaz yandığında
C 2 H 5 OH(s) + 3O 2 (g) 2CO 2 (g) + 3H 2 O(g) + ısı
CO ve H O oluşur.
2 2
Bütün kimyasal tepkimelere eşlik eden enerji değişimi vardır. Yanma
tepkimeleri, N 2 gazının yanması hariç, ekzotermik tepkimelerdir. Bazı
yanma tepkimeleri çok yavaş olduğu için sıcaklık değişimi fark edil-
BİLİYOR MUSUNUZ?
meyebilir. Demirin paslanması ve meyvenin kararmasında olduğu gibi.
Yanma olayının gerçekleşmesi için
• yanıcı madde,

• hava (oksijen),
• tutuşma sıcaklığı gerekir.
Bu üç faktörden biri eksik olduğunda yanma gerçekleşmez. Yanma
gerçekleştiğinde yanmayı durdurmak için yapılması gereken işlem
yanıcı maddenin oksijenle temasını engellemektir. Bu nedenle yangın
söndürme tüplerinde oksijenle tepkime vermeyen ve havadan daha
ağır karbon dioksit kullanılır. Doğal gaz, kömür, odun gibi
Ortamda yeterli oksijen yoksa bileşiğin tam yanması gerçekleşmez. yapısında C bulunan yakıtların
Bu tür yanmada CO ve C oluşur. tam olarak yanmaması sonucun-
da oluşan dumanda CO bulunur.
2C 3 H 8 (g) + 7O 2 (g) 6CO(g) + 8H 2 O(g) + ısı CO tatsız, renksiz ve kokusuz

olması nedeniyle fark edilemedi-
ği için "sessiz katil" olarak bilinir.
C 3 H 8 (g) + 2O 2 (g) 3C(k) + 4H 2 O(g) + ısı

57