Page 47 - Kimya 10 | 1.Ünite

Kimyanın Temel Kanunları ve Kimyasal Hesaplamalar
+ -
Tuz, katyon (H hariç) ve anyondan (OH hariç) oluşan iyonik bile- + - NaCl
şiktir. Tuz oluşurken tuzun katyonu bazın katyonundan, anyonu asitten H Cl
sağlanır (Görsel 1.3.13). tuz
Aşağıda asit-baz tepkimelerine örnekler verilmiştir. + -
Na OH H O
2
2HNO 3 (suda) + Ba(OH) 2 (suda) Ba(NO 3 ) 2 (suda) + 2H 2 O(s) su
Görsel 1.3.13: Asit-baz tepkime-
H 2 SO 4 (suda) + 2NaOH(suda) Na 2 SO 4 (suda) + 2H 2 O(s) sinden tuz ve su
oluşumu
3HCl(suda)+ Al(OH) 3 (suda) AlCI 3 (suda) + 3H 2 O(s)

Her asit-baz tepkimesi nötralleşme tepkimesi değildir. Örneğin
amonyak (NH 3 ) baz, hidroklorik asit (HCI) asit olmasına rağmen tepki-
me sonucunda su oluşmadığı için nötralleşme tepkimesi değil, asit-baz
tepkimesidir.

NH 3 (g) + HCl(g) NH 4 Cl(k)
Baz Asit Tuz
Çözünme-Çökelme Tepkimeleri
İki ya da daha fazla maddenin birbiri içinde gözle görülmeyecek
kadar küçük parçacıklar hâlinde homojen olarak dağılmasına çözün-
me, oluşan homojen karışımlara çözelti denir. Çözeltide genellikle mik-
tarı az olan madde çözünen, miktarı çok olan madde çözücüdür.
İki çözelti birbiri ile karıştırıldığı zaman tüm çözünenleri oluşturan
yeni bir çözelti oluşabildiği gibi çözelti içindeki maddeler de birbiri ile
tepkimeye girerek katı (çökelti veya çökelek) madde oluşturabilir. Katı
madde oluşumu çözünen maddelerin çözünürlüğüne bağlıdır.
Çözünürlük belirli sıcaklık ve basınçta belirli miktardaki çözücü- Görsel 1.3.14: Maddeler az ya da
çok çözünebilir.
de çözünen madde miktarı olarak tanımlanabilir. Maddeler az veya çok
çözünebilir (Görsel 1.3.14). NaCl ve KCl gibi bazı metal tuzları suda
çok çözünürken AgCl, Pbl 2 gibi bazı metal tuzları çok az çözünürler.
Çok az çözünen tuzlar çözünmez olarak da kabul edilebilir. Az çözü-
nen maddeler çözeltide çökelek oluşturur. Çökelek çözeltiden ayrılan,
çözünmeyen katıdır. AgNO (aq)
3
İyonik maddeler suda çözündüğünde iyonlarına ayrılır. Bu iyonla-
rın birbiri ile tepkimelerinden suda çözünmeyen katı oluşur. Bu tür tep- NaCl(aq)
kimelere çözünme-çökelme tepkimeleri denir.
Sodyum klorür ve gümüş nitrat suda çözündüklerinde renksiz
Na +
çözelti oluşturur. Bu tuzların sulu çözeltileri birbiri ile karıştırılırsa
beyaz renkli gümüş klorür çökeleği ile suda çok çözünen sodyum nitrat
oluşur. Tepkime denklemi aşağıdaki gibidir.

AgCl(k)
NaCl(suda) + AgNO 3 (suda) AgCl(k) + NaNO 3 (suda)

NO -
3
Tepkimedeki bileşikler iyonik bileşikler olduğu için suda katyon ve
anyonlarına ayrılır. Çözeltideki çözünen türler iyonlar hâlinde bulunur-
Görsel 1.3.15: Çökelme tepkimesi
ken çözünmeyen iyonlar çökelek oluşturur (Görsel 1.3.15).
+ - + - + -
Na + Cl + Ag + NO 3 AgCl(k) + Na + NO 3
-
Çözeltideki Ag ile Cl iyonları birbiri ile tepkimeye girerek suda
+

61