Page 305 - Dört Dörtlük AYT Fizik

ÇÖZÜMLÜ SORULAR Dalgalarda Kırınım, Girişim, Doppler Olayı FİZİK

13. Young deneyi düzeneğinde engel ile ekran arası uzaklık L, 14. Işığın tek yarıkta yapılan girişim deneyinde deney düzene-
yarıklar arası mesafe d ve ışık kaynağının yarıkların orta ğinde Tablo I’ de yapılan değişikler sonucunda Tablo II ‘ de
noktasına olan uzaklığı x’dir. Deney sonucunda ekranda gözlenen değişiklikler meydana gelmektedir.
oluşan girişim saçakları Şekil I' de verilmiştir. Deney Düzeneğinde Yapılan Değişikler
Deney Düzeneğinde Yapılan Değişikler
Ekran 1 Yarık düzlemi ile ekran arası kırıcılık indisi
1 Yarık düzlemi ile ekran arası kırıcılık indisi
havaya göre daha büyük saydam bir ortamla
havaya göre daha büyük saydam bir ortamla
doldurulmuştur.
Engel S S L 2 doldurulmuştur.
Yarık düzlemi bir miktar döndürülmüştür.
2
1
2 Yarık düzlemi bir miktar döndürülmüştür.
3 Yarığın bir kısmının önüne saydam madde
x d 3 Yarığın bir kısmının önüne saydam madde
konulmuştur.
konulmuştur.
Kırmızı ışık 4 Yarığın bir kısmının önüne saydam olmayan
kaynağı 4 Yarığın bir kısmının önüne saydam olmayan
bir cisim konulmuştur.
Şekil I Şekil II bir cisim konulmuştur.
Tablo I
Tablo I
Ekranda gözlenen saçakların Şekil II’deki gibi olması Deney Sonucunda Gözlenen Durumlar
için, Deney Sonucunda Gözlenen Durumlar
I. d azaltılmalıdır. a Merkezî aydınlık saçak engelin konulduğu
a Merkezî aydınlık saçak engelin konulduğu
tarafa kaymış ve saçak genişliği
II. L azaltılmalıdır. tarafa kaymış ve saçak genişliği
değişmemiştir.
değişmemiştir.
III. x artırılmalıdır b Saçak genişlikleri büyümüş, merkezî aydınlık
b Saçak genişlikleri büyümüş, merkezî aydınlık
saçak kaymıştır.
yargılarından hangileri doğrudur? saçak kaymıştır.
c Işığın ortalama hızı ve saçak genişliği
c Işığın ortalama hızı ve saçak genişliği
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II azalmış, merkezî aydınlık saçağın yeri
azalmış, merkezî aydınlık saçağın yeri
değişmemiştir.
D) I ve III E) II ve III değişmemiştir.
d Saçak genişliği artmış, merkezî aydınlık
d Saçak genişliği artmış, merkezî aydınlık
saçağın yerinin değişip değişmeyeceği
saçağın yerinin değişip değişmeyeceği
yorumlanamamıştır.
yorumlanamamıştır.
Çözüm:
Tablo II
Tablo II
Şekil II ‘de gözlenen saçak genişlikleri Şekil I ‘dekine göre Buna göre Tablo I’de yapılan değişikler ile Tablo II'de
küçülmüştür. Işığın çift yarıkta girişimi deneyinde saçak gözlenen durumlar eşleştirildiğinde hangisi doğru olur?
genişliklerinin küçülmesi için,
1 a 1 c 1 a
I. d artırılmalıdır (I. Yanlış), 2 d 2 b 2 b
A) B) C)
II. L azaltılmalıdır (II. Doğru), 3 c 3 a 3 c
III. x değerinden bağımsızdır. (III. Yanlış) 4 b 4 d 4 d
Cevap: B 1 c 1 d
2 d 2 b
D) E)
3 a 3 a
4 b 4 c
Çözüm:
1. Yarık düzlemi ile ekran arası kırıcılık indisi havaya göre
daha büyük saydam bir ortamla doldurulursa ışığın
ortalama hızı ve saçak genişliği azalır, merkezi aydınlık
saçağın yeri değişmez. (1-c)
2. Yarık düzlemi döndürülürse saçak genişliği artar, mer-
kezî aydınlık saçağın yerinin değişip değişmeyeceği
yorumlanamaz. (2-d)

3. Yarığın bir kısmının önüne saydam madde konulursa
merkezi aydınlık saçak engelin konulduğu tarafa kayar
ve saçak genişliği değişmez. (3- a)
4. Yarığın önüne saydam olmayan bir cisim konulursa sa-
çak genişlikleri büyür, merkezi aydınlık saçak oluşan
yeni yarığın orta dikmesi üzerine kayar. (4- b)
Cevap: D

303