Page 364 - Dört Dörtlük AYT Fizik

ÇÖZÜMLÜ SORULAR
FİZİK Özel Görelilik - Kuantum Fiziğine Giriş ÇÖZÜMLÜ SORULAR

4. Einstein’ın ‘Kütle enerjinin bir formudur’ sözü kütle ile enerji- 5. Şekil I’de kenarları 3a, 2a ve 2a olan dikdörtgenler prizması
nin birbirine dönüşebildiğini ifade etmektedir. şeklindeki cisim, ışık hızına yakın bir hızla hareket ederken
hareketsiz bir gözlemciye göre Şekil II’deki gibi bir kenarı 2a
2
Kendisiyle özdeşleşen denklemi E = m·c kütle-enerji eşde- olan küp şeklinde bir cisim olarak gözleniyor.
ğerliğini anlatmaktadır. Bu denklemin en önemli uygulama +y +y
alanı, çekirdek ve parçacık fiziğidir. Çekirdek tepkimelerinde
etrafa yüksek enerjili fotonlar yayılır. Fotonun kütlesi olma- -z -z
masına rağmen geride kalan çekirdek kütlesinin azaldığı gö-
2a 2a 2a 2a
rülür.
Yukarıdaki metinden hareketle, -x 3a -x 2a
Şekil I Şekil II
I. Aynı sıcaklıktaki özdeş iki yaydan, sıkıştırılmış olan yayın
kütlesi, serbest halde olan yayınkinden büyüktür.
Buna göre cisim hangi yönde hareket ediyor olabilir?
II. Bir demir parçası ısıtıldığında kütlesi artar.
A) +x B) +y C) +z D) -y E) -z
III. Bir aracın hareketsiz haldeki kütlesi, hareket halindeki küt-
lesinden daha büyüktür. Çözüm:

yargılarından hangilerine ulaşılabilir? Bir cismin durgun olduğu referans sisteminde ölçülen uzunlu-
ğuna mutlak uzunluk denir. Mutlak uzunluk hareketli bir göz-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II lem çerçevesinde farklı ölçülür. Hareketli gözlem çerçevesin-
D) I ve III E) I, II ve III
de ölçülen bu farklı uzunluğa göreli uzunluk denir.
Çözüm:
Sadece hareket doğrultusunda olan uzunluk farklı ölçülür.
2
Einstein E = m·c denklemiyle kütle-enerji eşdeğerliğini ifade Şekil I’de görüldüğü gibi x eksenindeki mutlak uzunluk 3a
etmiştir. Bu formül kütlenin enerjinin bir formu olduğunu anlatır. iken Şekil II’de 2a olarak ölçülmüştür. O halde cisim x ekse-
ninde hareket etmektedir. Cismin hareketi +x ya da –x yönün-
Dolayısıyla bir maddenin iç enerjisini artırdıkça, artan enerji-
dedir. Seçeneklerde sadece +x verildiğinden sorunun doğru
nin bir kısmı da kütleye dönüşecektir.
cevabı ‘A’ seçeneğidir.
Yeterince hassas ölçüm yapan bir terazi, sıkıştırılmış yayın
kütlesinin serbest yayınkinden daha fazla olduğunu ölçebilir. Cevap : A

Aynı şekilde sıcak demirin kütlesinin soğuk olan demirin küt-
lesinden daha büyük olduğunu da ölçebilir.
Bu yüzden 1. ve 2. yargı doğrudur.

Durgun ve hareketli araç örneği metinde bahsedilen açıklama
ile uyuşmamaktadır. Ayrıca araçların hareketli ya da durgun
olması iç enerji ile ilgili değildir. Bu yüzden 3. yargı yanlıştır.
Cevap : C

364