Page 146 - Dört Dörtlük-AYT-Tarih

TARİH Sultan ve Osmanlı Merkez Teşkilatı ÇÖZÜMLÜ SORULAR

11. Osmanlı Devleti’nde vezirler; 12. Osmanlı Devleti’nde padişah tarafından çıkarılan ilk
yazılı hukuk literatürü aşağıdaki isimlerden hangi-
I. devlet işlerinde sadrazama yardımcı olma,
siyle bilinir?
II. orduyla birlikte sefere gitme,
A) Kanun-ı Esasi
III. divan toplantılarına katılma
B) Tanzimat-ı Hayriye
görevlerinden hangileriyle sorumlu tutulmuşlardır?
C) Ekberiyet Yasası
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) Kanunname-i Ali Osman
D) I ve III E) I, II ve III
E) Teşkilat-ı Esasiye

Çözüm:
Çözüm:
Divân-ı Hümâyun, merkez teşkilatının en önemli kuru- Kanun-ı Esasi: Kanun-ı Esasi "temel kanun" ya da "ana-
mu olup Orhan Bey zamanında kuruldu. Devlet kurulu yasa" anlamına gelmektedir. Osmanlı İmparatorluğu'nun
anlamına gelen Divân-ı Hümâyun’da siyaset, hukuk, ilk ve son anayasasıdır. 23 Aralık 1876'da ilan edilmiş,
sosyal, ordu, ekonomi ile ilgili her türlü konu görüşülüp 1878'de II. Abdülhamid tarafından askıya alınmış, 24
tartışılır ve padişahın onayı ile karara bağlanırdı. Fatih Temmuz 1908 II. Meşrutiyet’in İlanı sonucunda yeniden
Sultan Mehmet’in Divan-ı Hümayun başkanlığını Vezir-i yürürlüğe girmiştir.
âzam’a devretmesiyle vezirlik makamının da ağırlığı
artmıştır. I. öncülde padişahın mutlak vekili olan Veziri-i Tanzimat-ı Hayriye: 3 Kasım 1839'da Sultan Abdülmecid
azam’a yardımcı olma, II. öncülde belirtilen seferlerde Dönemi'nde Hariciye Nazırı Koca Mustafa Reşid Paşa
Serdar- ı Ekrem ünvanı alan Vezir-i azam ile beraber tarafından hazırlanmıştır. Gülhane Parkı'nda okunması
sefere gitme ve III. öncüldeki divan toplantılarına katıl- nedeniyle Gülhane Hatt-ı Şerifi (Padişah Yazısı), Gülhane
ma vezirlerin başlıca görevleri arasındadır. Hatt-ı Hümâyûnu veya Tanzimât-ı Hayriye (Hayırlı
Düzenlemeler) olarak da anılır.
Cevap: E
Ekberiyet Yasası: Osmanoğlu ailesinin, padişahtan
sonraki en yaşlı erkek üyesinin veliaht kabul edilme-
sini ifade eder. Osmanlı Devleti'nde I. Ahmet'in salta-
natıyla başlamıştır. Erşediyet ile birlikte uygulanmıştır.
Ekberiyet usulü ile şehzadelerin sancaklara gönderil-
meleri geleneği yerini kafes sistemine bırakmıştır.

Kanunname-i Ali Osman: Fatih Sultan Mehmet'in taht
kavgalarını önlemek ve merkezî idareyi güçlendirmek
için kardeş katlini vacip kıldığı, devlet yönetimi hakkın-
da değişiklikleri içeren düzenlemesidir. Örf adet ve ge-
lenekler yazılı hâle getirilerek oluşturulmuştur.
Teşkilat-ı Esasiye: Türk hukuk tarihinde Birinci Büyük
Millet Meclisinin 20 Ocak 1921 tarih ve 85 sayılı yasayla
kabul ettiği, kısa bir çerçeve anayasa niteliğindeki ka-
nunun adıdır. 20 Nisan 1924'te kabul edilen anayasa
için de aynı başlık (II. Teşkilatı- Esasiye Kanunu) kulla-
nılmıştır.
Cevap: D

145
144 145