Page 415 - 3 ADIM AYT TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

ÇÖZÜMLÜ SORULAR Öğretici Metinler TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

9. I. Cumhuriyet Dönemi’nde türün gelişimi siyasi, top- Çözüm:
lumsal ve ideolojik gelişmelerden etkilenerek devam
Biyografi ile ilgili bilgi veren metin Türk edebiyatındaki
eder. Bir taraftan röportaj, portre gibi bağımsızlığını
kronolojik sıraya göre şu şekilde düzenlenmelidir:
yeni ilan eden biyografik türler ortaya çıkmaya baş-
larken diğer yandan tarih yazıcılığının gelişmesiyle Bilge Kağan ve Kültigin Kitabesi birer biyografi örneği-
geçmişteki şahsiyetlerin bilimsel biyografileri yazılır. dir. Vezir Tonyukuk kendi kitabesini kendi yazdığı için
bu kitabe otobiyografi kapsamında değerlendirilmelidir.
II. Eski Türk edebiyatındaki biyografik metinlere yer
veren kaynaklarda en çok tezkireler üzerinde duru- Kültigin ve Bilge Kağan kitabelerini ise Yolluğ Tigin yaz-
lur. Tezkire, maddi ve manevi kültürün teşekkülüne mıştır. Eski Türk edebiyatındaki biyografik metinlere yer
hizmet eden farklı mesleklerden kişilerin hayat ve veren kaynaklarda en çok tezkireler üzerinde durulur.
sanatlarından bahseden türün adıdır. Tezkire, maddi ve manevi kültürün teşekkülüne hizmet
eden farklı mesleklerden kişilerin hayat ve sanatların-
III. Bilge Kağan ve Kültigin Kitabesi birer biyografi örne- dan bahseden türün adıdır. Tanzimat biyografilerinde
ğidir. Vezir Tonyukuk kendi kitabesini kendi yazdığı anlatılan tam anlamıyla Batılı anlamda modern birey ol-
için bu kitabe otobiyografi kapsamında değerlen- masa da Tanzimat’ın sentezci bakış açısının bir gereği
dirilmelidir. Kültigin ve Bilge Kağan kitabelerini ise olarak Batı’dan gelen düşünce biçimi ve anlatım teknik-
Yolluğ Tigin yazmıştır. lerinin Müslüman Türk bireylere uygulanmasıyla yeni
IV. Tanzimat biyografilerinde anlatılan tam anlamıyla yaşam öyküleri ortaya çıkar. Cumhuriyet Dönemi’nde
Batılı anlamda modern birey olmasa da Tanzimat’ın türün gelişimi siyasi, toplumsal ve ideolojik gelişmeler-
sentezci bakış açısının bir gereği olarak Batı’dan den etkilenerek devam eder. Bir taraftan röportaj, portre
gelen düşünce biçimi ve anlatım tekniklerinin Müs- gibi bağımsızlığını yeni ilan eden biyografik türler orta-
lüman Türk bireylere uygulanmasıyla yeni yaşam ya çıkmaya başlarken diğer yandan tarih yazıcılığının
öyküleri ortaya çıkar. gelişmesiyle geçmişteki şahsiyetlerin bilimsel biyogra-
fileri yazılır. Bu durumda doğru sıralama III - II - IV - I
Biyografi türünün Türk edebiyatındaki kronolojik şeklinde olmalıdır.
gelişimi dikkate alındığında numaralanmış parçala-
rın doğru sıralaması aşağıdakilerden hangisidir? Cevap: D

A) II - III - IV - I
B) III - IV - I - II
C) IV - II - III - I
D) III - II - IV - I
E) I - II - III - IV 10. Biyografisi yazılacak kişiyle ilgili
I. Kapsamlı bir araştırma yapılmalı.
II. Olumlu tarafları ön plana çıkarılmalı.
III. Yakın çevresi ile görüşülmeli.

yargılarından hangisi yanlıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) II ve III

Çözüm:

Biyografisi yazılacak kişiye tarafsız bir tavırla yaklaşıl-
malı, yaşamı olduğu gibi verilmelidir. Sadece olumlu
tarafları değil, rencide etmeyecek şekilde olumsuz ta-
raflarına da değinilmelidir.

Cevap: B

415