Page 48 - Dört Dörtlük TYT Coğrafya

COĞRAFYA Yer ve Zaman, Koordinat Sistemi ÇÖZÜMLÜ SORULAR

9. 36°- 42° Kuzey enlemleri arasında yer alan Türkiye’nin 10. Aşağıdaki koordinat sisteminde bir bölge taranarak
güneyinden kuzeyine doğru gidildikçe bazı özelliklerinin gösterilmiştir.
mutlak konuma bağlı olarak değiştiği görülmektedir.

Aşağıdakilerden hangisi bu duruma örnek olarak
gösterilemez?
A) Aydın’da öğle vakti bir cismin gölge boyunun Edir-
ne’den daha kısa olması
B) Meridyenler arasındaki mesafenin 36° enleminden
42° enlemine doğru daralması
C) Mersin’de öğle vakti Güneş ışınlarının geliş açısının
Ankara’dakinden büyük olması
D) Karadeniz kıyılarında Akdeniz kıyılarından daha Yalnızca koordinat sistemindeki bilgiler dikkate
fazla falez bulunması alındığında bu bölgeyle ilgili aşağıdakilerden han-
gisi söylenemez?
E) Antalya’da deniz suyu sıcaklığının ve tuzluluğunun
Samsun’dan fazla olması A) Başlangıç boylamı bölge sınırlarından geçmektedir.
B) Bölgenin büyük bir kısmı Güney Yarım Küre’de yer
almaktadır.
Çözüm:
C) Oğlak Dönencesi bölge sınırları içinden geçmektedir.
Türkiye, 36° Kuzey enlemi ile 42° Kuzey enlemi arasın-
da ve 26° Doğu boylamı ile 45° Doğu boylamı arasın- D) En kuzeyi ile en güneyi arasındaki mesafe 555
da yer alır. Bu durum Türkiye’nin güneyinden kuzeyine km’den fazladır.
doğru gidildikçe bazı özelliklerin değişmesine neden E) Bölgede bulunan dağların yamaçlarında bakı etkisi
olur. Bu özelliklerin bazıları şunlardır: belirgin değildir.
• Güneş ışınlarının yere düşme açısı azalır.
Çözüm:
• Sıcaklık, enleme bağlı olarak azalır.
Başlangıç boylamı bölge sınırlarından geçtiğini söyle-
• Cisimlerin gölge boyu uzar. yebiliriz. Çünkü başlangıç meridyeni taralı alanın orta-
• Deniz suyu tuzluluk oranı azalır. sından geçmektedir.
• Kalıcı kar sınırı deniz seviyesine yaklaşır. Bölgenin büyük bir kısmı Güney Yarım Küre’de yer al-
• Üzerinden geçen paralel dairelerinin boyları kısalır. dığını söyleyebiliriz. Çünkü taralı alanın büyük bir kısmı
Ekvator'un güneyinde yer almaktadır.
• Üzerinden geçen ardışık iki meridyen yayı arasındaki
mesafe azalır. Oğlak Dönencesi bölge sınırları içinden geçtiğini söyle-
meyiz. Çünkü Oğlak Dönencesi 23°27' güney paraleli
A seçeneğindeki durum doğrudan güneş ışınlarının ge- üzerindedir. Taralı alana baktığımızda en güneyde yer
liş açısı ile ilgilidir. B seçeneğindeki durum Dünya'nın alan paralelin değeri 4° güney paralelidir.
şekline bağlı olarak meridyenler arası mesafenin da- Taranan bölgenin en kuzeyi ile en güneyi arasında-
ralması ile ilgilidir. C seçeneğindeki durum Mersin'in ki mesafenin 555 km'den fazla olduğu söylenebilir.
Ekvator'a Ankara'dan daha yakın olması ile ilgilidir. E Çünkü 2° Kuzey, 3° Güney arası 5 paralel vardır. Bu
seçeneğindeki durum ise yine ekvatora olan mesafeye durumda 5 x111 km= 555 km'dir. Taranan alanın bu
bağlı olarak sıcaklık değişimi ile ilgilidir. Ancak D seçe- paralel derecelerinin daha kuzey ve güneyine taşmış
neğinde verilen “Karadeniz kıyılarında Akdeniz kıyıla- olması, kuzey-güney doğrultusundaki mesafenin 555
rından daha fazla falez bulunması” örnek gösterilmez. km’den fazla olduğunu göstermektedir.
Çünkü Karadeniz kıyılarında Akdeniz kıyılarından daha
fazla falez bulunması Türkiye’de dağ oluşum süreci ve Bölgede bulunan dağların her iki yamacında da bakı
dağların denize göre konumu ile ilgilidir. etkisi belirgin değildir. Çünkü taralı alan Ekvator ve
dönenceler arasında yer aldıklarından dolayı her iki
Sorunun doğru cevabı D seçeneğidir. yamacında yılın farklı zamanlarında güneşi doğrudan
Cevap: D aldığı söylenebilir.
Sorunun doğru cevabı C seçeneğidir.
Cevap: C

46 47