Page 111 - Proje Hazırlama (Tüm Kitap)

Okuma Köşesi
BİR BULUŞUN ÖYKÜSÜ

"Bir hastalık bakterisini, laboratuvarda cam kabın ri zehirlediğinden kuşkulanıyorsunuz. Fıstık ezmesin-
dibinde, jöle gibi bir maddenin üzerinde üretiyorsu- den ve ekmekten ufacık parçalar alıp tozlarla denedi-
nuz. Bir sabah, laboratuvara giriyorsunuz ve deney ğiniz gibi bunları da bakterili kaplara koyuyorsunuz.
kaplarından birinin farklı göründüğünü saptıyorsunuz. İki gün sonra kabın görünüşü şöyle:
Aslında hepsinin şöyle görünmesi gerekiyordu:

Hemen kapları ve sandviçi kapıp çöpe atıyorsu-
Kaptaki noktaların her biri, tek hücreden üremiş bir nuz. Ellerinizi yıkayıp bu pis işten kurtulmayı düşü-
bakteri kolonisidir. Ama bu kapların biri şimdi aşağı- nüyorsunuz. Bu sırada ellerinizden birinde ufak, ma-
daki gibidir: vimsi yeşil bir leke dikkatinizi çekiyor. Biraz önce çöpe
attığınız küflü sandviçten bulaşmış olmalı. Birden ak-
lınız başınıza geliyor: Acaba ekmeğin küfü o kaba da
bulaştı mı? Çabucak sandviçin küflü kısmından ufak
bir parça alıp bunu bakterili kaba koyuyorsunuz. Bun-
dan sonraki kırk sekiz saat geçmek bilmiyor. İçinizde,
bir şeyler olacakmış gibi bir his var. Nihayet bir şeyler
oluyor da.

Kapta, bakterinin üremediği büyük bir açıklık var.
İlk tepki, bekleneni yapmayan kabı atmak. Önce bu
beklenmedik ve sinir bozucu gözlemi zihninizde şöyle
bir tartıyorsunuz. Biliyorsunuz ki bakteriler, bir nedeni
olmadıkça kapta böyle bir boşluk bırakmaz. Öyleyse
o boşlukta bakterinin üremesini engelleyen bir şey
var. Bu, bir gün önce kabın kapağını kaldırdığınızda
içine düşmüş zehirli bir madde olabilir mi? Pencerenin
açık, odanın da biraz tozlu olduğunu hatırlıyorsunuz. "Ekmek küfü, hastalık yapan bakterilerin üremesi-
Kabın içine bir toz zerresiyle gelen zehir, kapta her ne izin vermiyor."
yöne yayılarak, bakteri üremeyen yuvarlak alanı oluş- Bu ufak öykü, bilimsel buluş yapmanın daha önce
turabilir. Bu fikri sınamak için odanın çeşitli yerlerin- anlattığımız bazı özelliklerini örnekliyor.
den toz örnekleri alıp yetiştirdiğiniz yeni bakterilerin
Bunu burada keselim. Olabilecek en iyi sonucu
kaplarının ortasına ufacık toz parçaları atıyorsunuz.
vermiş olan gerçek bir öykü var, bizim öykümüze ben-
İki gün sonra bakterilerin normal geliştikleri görülüyor.
zer. Sir Alexander Fleming, (Sör Aleksandır Filemig)
penisilini, bildiğimiz kadarıyla fıstık ezmeli sandviçler-
le ilgili olmadığı halde, yukarıda anlatılana benzer bir
şekilde buldu.

Mahlon B. Hoagland, Hayatın Kökleri Çeviri, Şen Gü-
ven, TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları, 1993, Sayfa
141-146

Yeniden başa dönmüş oldunuz! Bu sefer, dikkatini-
zi bir sıranın arkasında kalmış, çok eski, küflenmiş bir
fıstık ezmeli sandviç çekiyor. Heyecanlanıyor, küflü
sandviçten bir şeylerin kaba ulaştığından ve bakterile-

110 111