Page 8 - Tarih11 - Ünite 3

3. ÜNİTE

3.2. OSMANLI TOPRAKLARINI PAYLAŞMA MÜCADELESİ

TARTIŞALIM Osmanlı Devleti’nin, XVIII. yüzyıldan itibaren diplomasiye yö-
nelmesinin nedenleri nelerdir?

Avrupalı güçlerin, 1699 Karlofça Antlaşması’ndan sonra Osmanlı
Devleti’ne söz geçirmesi ancak 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması’yla
olmuştur. Küçük Kaynarca Antlaşması
ile eski gücünü kaybeden Osmanlı
Devleti’nin yerini Avrupa’da Rusya
ve Avusturya almıştır. Daha sonra bu
iki devlet, Osmanlı Devleti’ne karşı
siyasi faaliyetlere girişmiştir. Fran-
sız İhtilali ve Napoleon Savaşları’n-
dan (Görsel 3.4) sonra ise İngiltere
ve Fransa da Osmanlıların siyaseti-
ne karışmaya başlamıştır. Osmanlı
coğrafyasına nüfuz etme çabalarına
1870’te siyasi birliğini sağlayan Al-
manya da katılmıştır.
Görsel 3.4
Napoleon Savaşları
(Tablo) Osmanlı Devleti: Çıkmazlar ve Değişiklikler
Osmanlı Devleti’nin XIX. yüzyılda hem iç hem de dış kaynak-
lı sorunları vardı. Gücünün doruğunda olduğu XVI. ve XVII.
yüzyıllarda Osmanlılar, Macaristan’dan Kırım’a Tunus’tan İran
Körfezi’ne kadar uzanan toprakları yöneten ve Doğu Akdeniz’de
egemen olan bir güçtü. 1699 Karlofça Antlaşması ile Avrupa’da
toprak kaybeden Osmanlı yine de çok geniş topraklarda ege-
menlik sahibiydi. XVIII. yüzyılın son çeyreğinde askerî, tekno-
lojik, ekonomik ve idari alanlarda Osmanlı Devleti, Avrupa’daki
büyük güçlerin çok gerisinde kaldı. Bu durumdan kurtulmak
isteyen Osmanlı Devleti, Yeniçeri ordusunu kaldırarak modern
bir ordunun kurulması, Tanzimat ve Islahat fermanlarının ilanı
gibi değişikliklere gitmiştir.

ÖRNEK METİN William Hale (İngiliz Siyaset Bilimci), Türk Dış Politikası,
s.1-2’den düzenlenmiştir.

Osmanlı Devleti’ni Paylaşma Projesi

1774 Küçük Kaynarca Antlaşması’yla Kırım’ı ele geçirme yönün-
deki engelleri aşan Rusya, Osmanlı toprakları üzerinde daha geniş
emeller beslemeye başlamıştır. II. Catherine’nin (Katerina) genel
olarak “Yunan (Grek) Projesi” olarak bilinen bu emeliyle Osmanlı
topraklarının paylaşılması ve eski Bizans’ın canlandırılması amaç-
lanmıştır. Osmanlı Devleti’nin paylaşılmasını sadece II. Katerina
değil Avusturya İmparatoru II. Joseph (Jozıf) de istemiştir. Planla-
rını gerçekleştirmek için iki lider 1780’de Avusturya’da bir araya
gelmiş ve aldıkları kararları imzalamışlardır.
Rusya ile Avusturya’nın bu ittifakı, Avrupa’daki siyasi dengeyi
temelden sarsacak niteliktedir. Bu planın genel amacı Osmanlı-

94