Page 9 - Tarih11 - Ünite 3

ULUSLARARASI İLİŞKİLERDE
DENGE STRATEJİSİ (1774-1914)

ların Avrupa’dan atılması ve topraklarının kendi aralarında pay-
laşılmasıdır. II. Katerina bu planla İstanbul, Trakya, Makedonya,
Bulgaristan ve Kuzey Yunanistan’la birleşerek yeni bir Bizans
İmparatorluğu kurmayı istemiştir. Balkanlarda birçok bölgenin
ise Avusturya’ya verilmesi öngörülmüştür. Osmanlı topraklarını
paylaşmayı öngören bu proje, Avusturya İmparatoru II. Joseph’in
ölmesiyle uygulanamamıştır.

Osmanlı Devleti ile Avrupalı Tüccar Devletler
Ünlü Fransız düşünürü Montesquieu (Görsel 3.5) “Türklerin
imparatorluğu, şu sıralarda Bizanslıların eskiden düştüğü
zayıflık derecesindedir. Ancak daha uzun süre yaşamaya de-
vam edecektir. Çünkü toprak ele geçirme isteğiyle Osmanlı
Görsel 3.5
Devleti’ni tehlikeye atacak imparatorlar bulunsa bile Avru- Montesquieu
pa’nın tacir ülkeleri çıkarlarına öylesine bağlıdır ki hemen (Gravür)
Osmanlıların yardımına koşar.” demiştir.
Trandafir G. Djuvara (Romanyalı Diplomat), Türk İmparatorluğu’nun YORUMLAYALIM
Paylaşılması Hakkında Yüz Proje, s.1’den düzenlenmiştir.

Ticaretle uğraşan Avrupalı güçlerin, Osmanlı Devleti’ne yardım
etme nedenleri neler olabilir?

Şark Meselesi (Doğu Sorunu)
Avrupa tarihi içinde önemli bir yer tutan ve Türklerin Avrupa'dan
atılması şeklinde tanımlanan Şark Meselesi, Osmanlı Devleti'nin
ortadan kaldırılması ve topraklarının paylaşılması kavgasıdır.

Şark Meselesi tabiri ilk defa 1815’te Viyana Kongresi’nde Rus
Çarı Alexander (Aleksandır) (Görsel 3.6) tarafından kullanıl-
mıştır. Bu mesele I. Dünya Savaşı’na kadar Osmanlı Devle-
ti’nin topraklarına sahip olmak isteyen emperyalist güçlerin
politikası olmuş ve bu güçler Sevr Antlaşması ile amaçlarına BİLİYOR MUSUNUZ?
ulaşmak istemiştir.

Zayıflayan Osmanlı Devleti, üç kıtada sahip olduğu geniş toprak-
larıyla Rusya ve Avusturya ile denizaşırı sömürge imparatorlukları
kuran İngiltere ve Fransa’nın ilgisini çekmiştir. Avrupalı devletler,
Osmanlı Devleti'nin başta Avrupa’daki yerleri olmak üzere bütün
topraklarını paylaşmak istemiştir. Bunun için Osmanlı üzerinde
siyasi ve ekonomik baskı kurulmuş, gayrimüslim halkların durum-
ları istismar edilmiş ve bağımsızlık mücadeleleri desteklenmiştir.
Şark Meselesi’nin ilk aşaması 1071 Malazgirt Savaşı ile başlamıştır.
Bu aşamada Türkleri Anadolu’ya sokmamak için uğraş veren Av-
rupalı devletler, başarısız olunca savunmaya geçmiştir. Bu dönem
içerisinde Türklerin Anadolu’da durdurulması için Haçlı Seferleri
düzenlenmiş ancak başarı sağlanamamıştır. Bu aşama Batı’daki
Türk ilerleyişinin durdurulduğu 1683 II. Viyana Kuşatması ile so- Görsel 3.6
na ermiştir. Çar Alexander
Şark Meselesi’nin ikinci aşamasında saldırıya geçen Avrupa dev-
letleri Balkanlardaki gayrimüslim unsurların bağımsızlıklarını

95