Page 5 - Türk Dili ve Edebiyatı 12 - Ünite 3

ŞİİR

METİN VE TÜRLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR

Okuduğunuz şiir Cumhuriyet Dönemi’nde saf şiir (öz şiir) anlayışının önemli temsilcilerinden
Ahmet Hamdi Tanpınar’a aittir. Ne İçindeyim Zamanın şiirinde Tanpınar, “zaman”ı öncesi ve sonra-
sıyla değil “geçmiş, gelecek ve yaşanılan an”ı birleştiren bir duyarlılıkla yansıtmaktadır.
Cumhuriyet Dönemi’ndeki toplumsal değişimler edebî türlerin hepsine yansımıştır. Şiir de bu top-
lumsal değişimlerle beraber değişip gelişmiştir. Cumhuriyet Dönemi şiirinde birbirini izleyen, birbi-
rine tepki olarak doğan, gelişen farklı şiir anlayışları ortaya çıkmıştır. Türk şiirinin hem içerik hem
de şekil yönünden köklü bir değişikliğe uğramasına zemin hazırlayan bu anlayışlardan birisi saf şiir
anlayışıdır.
Saf şiir anlayışı, Türk edebiyatında özellikle 1940-1960 yılları arasında Ahmet Hamdi Tanpınar, Ne-
cip Fazıl Kısakürek, Asaf Halet Çelebi, Cahit Sıtkı Tarancı, Ahmet Muhip Dıranas, Fazıl Hüsnü Dağlar-
ca, Behçet Necatigil gibi sanatçılarla önemli bir şiir geleneği hâline gelmiştir. Saf şiir, şiirde dili her
şeyin üstünde tutmuş ve divan şiirinin biçimci yapısından da etkilenmiştir. Bu anlayışla yazılan şiir-
lerde ahenk, güzel ve etkili söyleyiş önemlidir. Bu şiir geleneğinde amaç, dilde saflaşmayı sağlayarak
rahat söyleyişi bulabilmektir. Saf şiirde siyaset ve toplumcu görüşler şiirin dışında bırakılmıştır. Ma-
sal, rüya, mit, zaman gibi düşsel temaların yanı sıra aşk, ölüm, ayrılık, yalnızlık gibi bireysel temalar
da bu şiirlerde sıklıkla işlenmiştir.
Saf şiir sanatçıları, şiirselliği sadece ölçü ve kafiyenin gücünde değil imgelerin yeniliği, tazeliği, şi-
irde seçtikleri kelimelerin oluşturduğu ses ve uyum zenginliğinde aramışlardır. Öncülüğünü Yahya
Kemal Beyatlı ve Ahmet Haşim’in yaptığı saf şiir anlayışının oluşmasında Fransız edebiyatında ortaya
çıkan sembolizm akımının etkisi vardır.
Sembolizm, şiirde gerçekçiliği savunan parnasizm akımına bir tepki olarak XIX. yy.ın sonlarında
ortaya çıkmıştır. Sembolist sanatçılar, şiirde kendi izlenimlerine ağırlık vermişler; biçimi, anlam ka-
palılığını, ahengi, müzikaliteyi her şeyden üstün tutmuşlardır. Duyguları kelimelerin ses değeriyle
sezdirme, onların şiirlerinin başlıca özellikleridir. Dış dünyadan algıladıklarımız sembolizme göre
dış gerçekliğin kendisi değil onlarla ilgili birtakım izlenimlerdir. Bu da kişiden kişiye değişen bir ol-
gudur. Bu durum şairin algılarını kendi iç dünyasına çevirmesini sağlar. Ancak onlar iç dünyalarını
simgelerle anlatmışlardır. Açıklığa değil kapalılığa, anlatmaya değil sezdirme ve telkine yönelmiş-
lerdir. Charles Baudelaire (Şarl Bodler), Arthur Rimbaud (Artür Rembo), Paul Verlaine (Pol Verlen),
Stephane Mallarme (Stefan Malarme), Paul Valery (Pol Valeri) dünya edebiyatında sembolizmin öncü
isimleridir. Türk edebiyatında ise Ahmet Haşim, Ahmet Hamdi Tanpınar, Cahit Sıtkı Tarancı, Ahmet
Muhip Dıranas şiirlerinde sembolizm akımının etkilerinin görüldüğü sanatçılardır.

METNİ ANLAMA VE ÇÖZÜMLEME
METNİ ANLAMA VE ÇÖZÜMLEME
1. Okuduğunuz şiirden hareketle şairin ruh hâli ile ilgili neler söyleyebilirsiniz?

2. Şair üçüncü dörtlükte başını, “sessizliği öğüten bir değirmen”e benzeterek teşbih sanatı yapmıştır.
Siz de şiirden teşbih sanatını örnekleyen dizeler bulunuz.

3. Şair, şiirde zaman kavramını verirken nelerden yararlanmıştır? Dizelerden hareketle örneklendi-
riniz.

4. Okuduğunuz şiirin temasını metindeki dizelerden örnekler vererek söyleyiniz.
5. Şiirde hangi edebî akımın izleri görülmektedir? Nedenleriyle açıklayınız.
6. “Ahmet Hamdi Tanpınar, şiirlerini saf şiir anlayışı doğrultusunda yazmıştır.” bilgisinden hareket-
le okuduğunuz şiirde şairin bağlı bulunduğu şiir anlayışıyla ilgili hangi özelliklere ulaşabilirsiniz?
Dizelerden örneklerle açıklayınız.

75