Page 14 - Türk Dili ve Edebiyatı 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 12 5

1.ÜNİTE> Giriş Kazanım A.4.3: Metin ile metnin konusu, amacı ve hedef kitlesi arasında ilişki kurar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Okuma Becerisi

Etkinlik İsmi Romanlarda Felsefi İçerik 25 dk.
Amacı Bir metnin ortaya çıkmasıyla yazılma amacı, konusu ve hedef kitlesi arasındaki ilişkiyi belirleyebilme. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki metni okuyunuz. Metinden hareketle soruları cevaplayınız.
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

Edebiyat ve Felsefe İlişkisi
(…)

Romanları içeriklerine, konularına göre sınıflandırma, macera romanları, tarih romanları, aşk ro-
manları vb. şeklinde devam ederken belki de örnekleri daha az olduğundan, ‘felsefi roman’ kategorisi
üzerinde pek durulmuyor. Bir yaratının edebiyat eseri olarak nitelendirilebilmesi, yalnız konusuyla
ve içeriğiyle değil, biçim özellikleriyle de ilişkilidir. Macera, tarih, aşk vb. konulara el atıp da ‘trivial’
olmanın dışına çıkmamış kitapları sanat anlamında edebiyattan sayamadığımız gibi felsefi bir konu-
ya ilgi duymuş, ama felsefi edebiyattan sayamayacağımız ürünler de var.

(…)
Felsefe, doğası gereği soyut olanla uğraşır. Edebiyat ise soyutu somutlaştırma gibi bir işleve sahiptir.
Başka deyişle edebiyat, bizim konumuzda felsefi roman, felsefi görüşleri ete kemiğe bürüyerek onlara
adeta ‘can verir’, ruh katar. Bu anlamda diyebiliriz ki edebiyat, felsefenin sanat katına ‘yükseltilmiş-
tir’. Düşüncenin, felsefenin ‘yükseltilmesi’ de olur mu denebilir, ya da edebiyat katında gerçekleşen
somutlaştırma, olsa olsa bir düzey kaybıdır görüşü ortaya atılabilir. Ama bu, düşünce yanı olsa da
trivial düzeyde kalan ürünler için söz konusudur. Sanatlaşan felsefe, ya da felsefi romanlar, felsefi
düşüncelerle beslenmiş yaratıcılık (sanat) ürünleridir. Buna karşılık mesela 18. yüzyıl Fransız filozof-
larından Jean Jacques Rousseau’nun Emile’ini de onun felsefe görüşünü, doğalcılığını kolay anlaşılır
bir üslupla ortaya koyduğu halde sanatlı ‘roman’ niteliği taşıdığını düşünmediğim için felsefi roman
örnekleri arasına alamıyorum. Felsefeyle uğraştığı, araştırma alanı felsefe olup da romancılığı dene-
yenlerin sanatçılığı sürdüremedikleri söylenebilir, aynı iyi romancı olduğu halde felsefede öğrenciliği
aşamayanlar olduğu gibi.

Gürsel Aytaç, Felsefi Roman
Kelime Dağarcığı
trivial: Önemsiz.

1. Okuduğunuz metinden yola çıkarak edebiyat ve felsefe ilişkisi hakkındaki düşüncelerinizi belirtiniz.

13