Page 10 - Biyoloji 10 | 2.Ünite
P. 10
1 KALITIM VE BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK
BÖLÜM
Alellerin Gametlere Taşınması
Eşeyli üreyen diploit canlılarda üreme ana hücrelerinden mayozla gametler oluşur. Gametlerde ana
hücrenin yarısı kadar kromozom bulunur. Çünkü mayozda homolog kromozomlar birbirinden ayrılarak
farklı gametlere taşınır. Kromozomlar ve alellerin hangi gamete taşınacağı şansa bağlıdır. Gametlerde
homolog kromozomlardan yalnızca biri bulunduğundan her karakterle ilgili bir alel vardır.
Canlıların özellikleri taşıdıkları genlerin kontrolünde ortaya çıktığı için mayozda alellerin gametlere
taşınması olasılık ilkeleriyle hesaplanmaktadır. Homozigot genotipli (AA) bireyde A geninin gametlere
taşınma olasılığı %100 iken heterozigot genotipli (Aa) bireyde A ve a geninin gametlere taşınma olasılığı
%50 A, %50 a’dır. Mendel ilkelerini öğrenmek için döllenmede kullanılan gamet çeşitlerinin oluşumunu
iyi kavramak gerekir.
1. Homozigot Alellerin Gametlere Taşınması
Bir ya da daha fazla karakter bakımından bağımsız genlere sahip homozigot genotipli bireyler ma-
yozla tek çeşit gamet oluşturur. Homozigot karakter sayısı gamet çeşitliliğini değiştirmez. AA , aa geno-
tipli bireylerin oluşturacağı gametler tek çeşittir (Görsel 2.7).
HOMOZİGOT BASKIN HOMOZİGOT ÇEKİNİK
AA aa
Mayoz Mayoz
A a
Tek çeşit gamet Tek çeşit gamet
%100 %100
Görsel 2.7: Homozigot bir karakterin gametleri
Oluşabilecek gamet çeşidi sayısı 2ⁿ ile hesaplanır. n heterozigot karakter sayısıdır.
AABB , aabb, AAbb, aaBB genotipli bireylerin oluşturacağı gametler tek çeşittir (Görsel 2.8).
AABB aabb AAbb aaBB
AB ab Ab aB
%100 %100 %100 %100
Görsel 2.8: Bağımsız homozigot iki karakterin gametleri
BİYOLOJİ 10 86