Page 10 - Biyoloji 10 | 2.Ünite
P. 10

1          KALITIM VE BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK


                      BÖLÜM





                     Alellerin Gametlere Taşınması

                     Eşeyli üreyen diploit canlılarda üreme ana hücrelerinden mayozla gametler oluşur. Gametlerde ana
                  hücrenin yarısı kadar kromozom bulunur. Çünkü mayozda homolog kromozomlar birbirinden ayrılarak
                  farklı gametlere taşınır. Kromozomlar ve alellerin hangi gamete taşınacağı şansa bağlıdır. Gametlerde
                  homolog kromozomlardan yalnızca biri bulunduğundan her karakterle ilgili bir alel vardır.
                     Canlıların özellikleri taşıdıkları genlerin kontrolünde ortaya çıktığı için mayozda alellerin gametlere
                  taşınması olasılık ilkeleriyle hesaplanmaktadır. Homozigot genotipli (AA) bireyde A geninin gametlere
                  taşınma olasılığı %100 iken heterozigot genotipli (Aa) bireyde A ve a geninin gametlere taşınma olasılığı
                  %50 A, %50 a’dır. Mendel ilkelerini öğrenmek için döllenmede kullanılan gamet çeşitlerinin oluşumunu
                  iyi kavramak gerekir.

                      1. Homozigot Alellerin Gametlere Taşınması


                     Bir ya da daha fazla karakter bakımından bağımsız genlere sahip homozigot genotipli bireyler ma-
                  yozla tek çeşit gamet oluşturur. Homozigot karakter sayısı gamet çeşitliliğini değiştirmez. AA , aa geno-
                  tipli bireylerin oluşturacağı gametler tek çeşittir (Görsel 2.7).


                            HOMOZİGOT      BASKIN                  HOMOZİGOT     ÇEKİNİK
                                       AA                                    aa
                                 Mayoz                                 Mayoz


                                        A                                     a

                                  Tek çeşit gamet                       Tek çeşit gamet
                                      %100                                  %100

                                           Görsel 2.7: Homozigot bir karakterin gametleri


                     Oluşabilecek gamet çeşidi sayısı 2ⁿ ile hesaplanır. n heterozigot karakter sayısıdır.


                     AABB , aabb, AAbb, aaBB genotipli bireylerin oluşturacağı gametler tek çeşittir (Görsel 2.8).



                              AABB                aabb               AAbb              aaBB




                               AB                  ab                 Ab                aB

                              %100               %100                %100             %100

                                          Görsel 2.8: Bağımsız homozigot iki karakterin gametleri


                    BİYOLOJİ 10  86
   5   6   7   8   9   10   11   12   13   14   15