Page 9 - Biyoloji 10 | 2.Ünite

KALITIM VE BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK

Bezelye çiçeklerinde hem erkek hem de dişi organ bulunduğu için bezelye çiçekleri kendi kendini
dölleyebilir ve bu sayede arı döller oluşabilir. Ancak Mendel, çiçeklerin kendi kendini döllemesini önle-
yerek arı döllerin kendiliğinden oluşmasına engel olmuştur. Bir bezelyeden aldığı polenleri başka bir be-
zelyenin dişi organına taşıyarak çapraz döllenmeyi sağlamıştır. Böylece bir karakter bakımından farklı
özellik gösteren iki birey arasında çapraz döllenme ile melez bireyler elde etmiştir. Örneğin mor ve be-
yaz çiçekli bezelyeler döllendiğinde yavruların tamamının mor renkli olduğunu görmüştür (Görsel 2.4).

X

Görsel 2.4: Mor ve beyaz çiçekli bezelyelerin çaprazlanması

Mendel’in çalıştığı farklı karakterleri kontrol eden
AaBb
genler, farklı kromozomlarda yer alır. Karakterlere etki
eden aleller farklı kromozomlar üzerinde ise bunlara
A a
bağımsız gen denir (Görsel 2.5).

B b

Görsel 2.5: Bağımsız genler

Karakterlere etki eden aleller aynı kromozom üze-
AaBb
rinde ise bunlara bağlı gen denir (Görsel 2.6). Bağlı
genler, krossing over ve mutasyon yoksa mayozda
birlikte hareket edip aynı gamete geçerler. Bu genler A a
krossing over ile birbirinden ayrılabilir. Genler arasın-
daki mesafe ile krossing over meydana gelme olasılı- B b
ğı doğru orantılıdır. Bağlı genler birbirinden ne kadar
uzak ise krossing over ile ayrılarak farklı gametlere
gitme olasılığı o kadar yüksektir. Görsel 2.6: Bağlı genler

BİYOLOJİ 10
85