Page 24 - Biyoloji 12 | 3.Ünite

Bitkilerde üretilen başlıca hormonlar; oksin, giberellin, sitokinin, etilen
ve absisik asittir. Bu hormonlardan oksin, sitokinin ve giberellin hor-
monları büyümeyi teşvik ederken; etilen ve absisik asit, büyümeyi en-
geller.
Oksin

Bitkilerde keşfedilen hormonlardan ilki oksindir. Bitkinin sürgün uçla-
rında (meristem dokularında), gelişmekte olan genç yapraklarında,
tohum embriyosunda ve gelişmekte olan meyvelerinde sentezlenir.
Bitkinin bu meristematik bölgelerinde mitozu hızlandırır ve büyümeyi
sağlar (Görsel 3.37).

Nane bitkisinde oksin varlığında gelişme Nane bitkisinde oksin eksikliğinde gelişme
Görsel 3.37: Oksinin bitki gelişimindeki rolü
Oksinler, hücre duvarına etki ederek hücrenin uzamasını ve büyüme-
sini sağlar. Yan köklerin gelişimini uyararak kökün toprağın içine doğru
büyümesinde rol oynar. Kambiyum hücrelerinin bölünmesini uyarır ve
sekonder meristemi aktif hâle getirir. Hücrelerde farklılaşmayı, teşvik
eder. Gövdede bulunan ve dal oluşumunu sağlayan yanal tomurcukla-
rın gelişimini engeller. Bu sayede bitki ürettiği enerjinin büyük bir kıs-
mını boyca uzamada kullanabilir. Oksin bu özelliği sayesinde bitkiyi
ışıktan maksimum düzeyde yararlanacağı büyüklüğe getirir. Meyve
gelişimini uyarır, yaprak ve meyvelerin dökülmesini engeller. Oksinin
büyümeye etkisi, her organda belirli değerler arasında maksimumdur.
Oksinin olması gereken miktardan fazla olması, etkisini azaltır. Bu-
lunduğu organda toksik etki yaparak ya da etilen üretilmesine sebep
olarak büyümeyi engeller. Örneğin gövde gelişimini uyaran oksin mik-
tarı, köklerin büyümesi için gerekli oksin miktarından oldukça farklıdır
(Görsel 3.38).

Görsel 3.38: Oksin yoğunluğuna bağlı kök, gövde ve tomurcuk büyümesi

3. ÜNİTE 152