Page 8 - Felsefe 10 | Çalışma Defteri 8

Boşluk Doldurma

Aşağıda karışık olarak verilen isim, kelime veya kelime gruplarını metinde uygun olan boşluklara yazınız.

Bilim Ontoloji Akıl Özgürlük

Töz Arkhe Metafizik Sorumluluk

Sorgulama Kritisizm Entüisyonizm Felsefe

Deneyim

• Varlığın ilk nedeni, ana maddesi ve başlangıcı (1)………………………….……… tartışmaları, varlığın değişmeden kalan
yanının olup olmadığı tartışmalarına kaynaklık etmiştir. Bu tartışmalardan sonra “bir varlığı o varlık yapan” anlamıyla
(2) ........……….….. ve idea tartışmaları doğmuştur. Tözün, ideanın varlıkla olan bağına; tek tek varlıklarda olup
olmadığına dair çeşitli fikirler ileri sürülmüştür. Varlık problemi giderek ilk nedenlerin ve değişmeden kalan varlıkların
özünü konu eden (3) …………………………………………… bir sorun olarak görülmeye başlamıştır. Bilimin gelişmesiyle
birlikte varlığın olgusal yanına yeniden dönülmüştür. Böylelikle varlık felsefesi (4) ………………………………….………….
olarak öne çıkmaya başlamıştır.

• “İnsan, eylem ve davranışlarında ne kadar özgürdür?” sorusu, ahlak felsefesinin temel sorunlarından biridir. Ahlak;
kişilerin bilinçli hareketleriyle, irade ve seçmeleriyle ilgili bir alandır. (5) ……………………………. ahlaki anlamda kişinin her
türlü dış etkiden bağımsız olarak kendi iradesiyle karar vermesi ve eylemde bulunmasıdır. (6) ……………………………………..
ise kişinin eyleminin amacını, süreçteki etkilerini ve her türlü sonucunu kabullenmesi, üstlenmesidir.

• Rasyonalizm görüşüne göre kendisinden şüphe edilemeyecek olan bilgiye (7) ………………………………. ile ulaşılabilir. Bilgi
ve yeteneklerimiz doğuştan getirilir. Örneğin matematik bilgisi duyular sonucunda değil de bu yetiyle oluşturulmuştur.

• Empirizm görüşüne göre insan zihni doğuştan boş bir levha (tabula rasa) gibidir ve insanın zihni (8) ………………………………..
sayesinde bilgiyle dolmaya başlar. Bilgi, duyular aracılığıyla oluşur. Örneğin elmanın tadının, kokusunun ve renginin
bilgisi duyular yoluyla oluşan bilgilerdir.

• Bilginin oluşumunda tek başına ne akılcı görüş ne de deneyimci görüş yeterli olabilir. Bilgi için hem deneyime hem de
akla ihtiyaç vardır. Bu görüş (9) ………………………….…………………………….. olarak bilinir. İnsanın tüm bilgisi deneyimden
başlar ama bu, bilgilerin tek kaynağının deneyim olduğu sonucunu çıkarmaz. Aklın formları olmadan deneyimin
anlamlı hâle gelmesi mümkün değildir. Örneğin kaynayan suyun buharlaşması bilgisi, duyuyla başlayan ve aklın
formlarında oluşan bilgidir.

• İnsanı diğer canlılardan ayıran en önemli özelliklerinden biri, içinde bulunduğu dünyayı anlamlandırma ve açıklama
uğraşısıdır. (10) ……………………………….., daha çok “olgu ve olaylara” dayalı olarak bunların bilgisini yöntemli bir şekilde
elde etmeye çalışır. (11) …………………………………. ise daha çok “teorik” düzeyde akıl ve mantık ilkelerine dayalı bilgi
etkinliğidir. İkisi de çalışmasını belli bir sistem içinde sürdürür. Tarihe bakıldığı zaman önceden bu iki alanın iç içe
olduğu görülmektedir. Örneğin Thales’in güneş tutulmasını hesap etmesi veya Aristoteles’in canlıları sınıflandırması;
İbn Sînâ’nın“el-Kanun fi’t-Tıp” eserinde ele aldığı tıp alanındaki çalışmaları; Descartes’ın fizik ve geometri çalışmalarıyla
analitik geometrinin kurucusu olması gibi.

ORTAÖĞRETİM 8 FELSEFE-10
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ