Page 6 - Coğrafya 10 | 1.Ünite

DOĞAL SİSTEMLER

1. Dünya'nın İç Yapısı
Dünya'nın Katmanları
Yer Kabuğu Okyanus
• Farklı özellikteki kayaçlardan oluşan yer kabuğuna Yer kabuğu Sial (2,7 gr/cm³) Yer kabuğu
litosfer ya da taş küre adı verilir.
• Yoğunluk, sıcaklık ve kalınlığı diğer katmanlardan Astenosfer (3,3 gr/cm³) Sima (3 gr/cm³)
daha azdır.
• Ortalama kalınlığı 35 km olup okya nusların altında Manto (3,3-5,5 gr/cm³)
kalınlığı az (yaklaşık 8-10 km), kı taların altında ise
fazladır (bazı yerlerde 70 km'ye kadar).
• Sial (granitik kabuk) ve sima (bazaltik kabuk) olmak 0 km
üzere iki farklı katmandan oluşur. 35 km
• Yer kabuğunun üst kısmında bulunan sial katmanı-
na kıtasal kabuk da denir. Bileşiminde silisyum ve Yer Kabuğu
alüminyum elementleri çoğunlukta olduğu için bu
katmana sial adı verilmiştir. Manto
• Sial katmanının altında bulunan sima katmanına 2900 km (3,3-5,5 gr/cm³)
okyanusal kabuk da denir. Bileşiminde silisyum ve
magnezyum elementleri çoğunlukta olduğu için bu
katmana sima adı verilmiştir (Görsel 1.2). Dış Çekirdek
5000 km (9,5-11,5 gr/cm³)

Manto
• Yer kabuğunun altından başlayıp yaklaşık 2900 km
derinliğe kadar uzanır. İç Çekirdek
• Dünya'nın toplam hacminin yaklaşık %84'lük kıs- (12 gr/cm³)
mını oluşturur. 6370 km
• Bileşiminde magnezyum ve demir elementleri daha
fazladır.
• Bazı özellikleri birbirinden farklı olan üst ve alt
manto şeklinde iki katmandan oluşur.
• Yer kabuğunda meydana gelen tektonik kökenli
olayların kaynağıdır.
• Sıcaklığı, 2000-5000 °C arasında değiş mektedir.
• Yer kabuğuna yakın olan üst kısmına astenosfer
adı verilir (Görsel 1.2).

Çekirdek
• Mantodan sonra yaklaşık 2900-6370 km arasında yer
alan ve Dünya'nın merkezinde bulunan katmandır.
• Yoğunluğu, sıcaklığı ve kalınlığı en fazla olan kat- Görsel 1.2: Dünya'nın katmanları
mandır. Yüksek oranda demir ve nikelden oluşur.
• İç ve dış çekirdek olmak üzere iki katmandan oluşur. BİLGİ HAVUZU
• Üzerindeki katmanların basıncı nedeniyle iç çekir-
değin katılaştığı düşünülmektedir.
• İç çekirdekte sıcaklık 6000 °C civarındadır. Sıcaklık değerleri, yerin derinliklerine doğru
• İç çekirdekteki yüksek sıcaklığın etkisiyle dış çe- belirli basamaklarda bariz şekilde artmaktadır.
kirdeğin ergimiş hâlde olduğu tahmin edilmektedir Bu artış, her yerde olmasa da genel olarak her
(Görsel 1.2). 33 metrede 1 °C’dir.

16