Page 30 - Coğrafya 11 | 2.Ünite

11. Sınıf
YERLEŞMELERİN ÖZELLİKLERİ

• Köy
1924 yılında çıkarılan 442 sayılı Köy Kanunu’na
göre cami, okul, yaylak, baltalık ve orman gibi mal-
ları bulunan; toplu veya dağınık yerleşen insanla-
rın bağ, bahçe ve tarlaları ile birlikte oluşturdukları
yerleş melere köy denir. Ekonomisi genellikle tarım
ve hayvancılığa dayanan ve nüfusu 2000’den az olan
yerleşmeler bu kapsamda değerlendirilir (Görsel
2.27). Mera, orman, ibadethane, okul, çeşme, yayla
vb. ortak kullanım alanları bulunan köy yerleşmeleri
ülkemizdeki en küçük idari birimdir.
Görsel 2.27: Gölyazı köyü (Bursa)

Köyler; gerçekleştirdikleri ekonomik işlevler açı-
sından tarım, bağ bahçe, hayvancılık, ormancılık ve
balıkçılığın yanı sıra zanaat, el sanatları ve turizm
faaliyetleri bakımından da sınıflandırılabilir. Köy
yerleş melerinin kuruluş yerleri bakımından farklılık
göster mesinde çeşitli doğal ve beşerî faktörler etkili
olmuştur. Bu yerleşmeler; genellikle akarsu kenarla-
rında, vadi içlerinde, dağların eteklerinde, ovalarda,
orman arazisine yakın alanlarda, deniz ve göl kenar-
larında yer almaktadır (Görsel 2.28.).

Görsel 2.28: Ova köyü

• Köyden küçük kırsal yerleşmeler
Bu yerleşmeler, köyün idari sınırları içerisinde yer alan ve köye bağlı bulunan kırsal yerleşme türüdür.
Bahsedilen yerleşmelerin ortaya çıkmasında devlet arazilerinin toprağı olmayan aile lere verilmesi, arazinin
engebeli olması, tarım arazilerinin yaşam alanlarına uzak olması, hayvanları otlatma alanlarının sınırlı olması
ve aileler arasında yaşanan anlaşmazlık gibi nedenler etkili olmuştur. Köyden küçük yerleşmelere ülkemizin
çoğu bölgesinde rastlamak mümkündür.
Köyden küçük yerleşmeler, yapılan ekonomik faaliyetlere göre geçici ya da sürekli yerleşme özelliği
göster mektedir. Yayla, kom, ağıl, oba, dam ve dalyan geçici yerleşme; çiftlik, mahalle, mezra ve divan ise sü-
rekli yerleş me kapsamında değerlendirilebilir. Ancak geçici yerleşmelerin zaman içinde sürekli yerleşmelere
dönüştüğü de görülebilmektedir.

Yayla, genellikle ilkbahar ve yaz mevsimlerinde
yüksek kesimlerdeki gür ot topluluklarından hay-
vancılık faaliyetlerinde yararlanmak amacıyla oluş-
turulan geçici yerleşmelere denir (Görsel 2.29.).
Toroslar ve Kuzey Anadolu Dağları ile Doğu ve İç
Ana dolu’da yaygın olan bu yerleşmeler, son yıllarda
tu rizm amaçlı olarak da kullanılmaktadır. Yayla, ül-
kemizde köyden küçük yerleşmelerin en yaygın ola-
nıdır. Bu bağlamda yaylacılık faaliyetleri açısından
Toroslar ve Kuzey Anadolu Dağları ayrı bir öneme
sahiptir.
Görsel 2.29: Demirkapı Yaylası (Trabzon)

71