Page 5 - Coğrafya 11 | 2.Ünite

11. Sınıf
EKONOMİK FAALİYETLER VE DOĞAL KAYNAKLAR

Üretim, Dağıtım ve Tüketimi Etkileyen Doğal Unsurlar

Yeryüzü Ham madde ve
İklim Bitki örtüsü şekilleri Toprak enerji kaynakları Su kaynakları

Şema 2.4: Üretim, dağıtım ve tüketimi etkileyen doğal unsurlar
Üretim, dağıtım ve tüketim faaliyetleri doğal un-
surlardan önemli ölçüde etkilenmektedir (Şema 2.4).
Elverişli şartları taşıyan yerler, nüfus yoğunluğuna
bağlı olarak üretim ve tüketimin fazla; dağıtı mın da
kolay gerçekleştiği alanlar arasında yer almaktadır.
Tarımsal faaliyetler, iklim özellikleriyle sıkı ilişki içe-
risindedir. Her tarım ürününün yetişme şartlarının
farklı olması, dünya daki ürün çeşitliliğinin de farklı-
laşmasına imkân tanımıştır. Örneğin tropikal iklimin
görüldüğü sıcak ve yağışlı alanlarda ananas yetiştiri-
lirken orta kuşakta sıcaklığın düştüğü ve yağışın azal-
dığı bölge lerde buğday tarımı yapılmaktadır (Görsel
2.38). Ku rak ve çok soğuk iklim şartlarının etkili oldu- Görsel 2.38: Ananas tropikal iklimlerde yetişen bir üründür.
ğu bölge lerde ise tarımsal üretimin azaldığı ve bazı
kesimlerde ortadan kalktığı görülebilmektedir.
Bitki örtüsünü etkileyen iklim; orman ürünleri üretiminin yanı sıra hayvancılık ve arıcılık faaliyetlerini de
etkile mektedir. Yaz yağışlarının fazla olduğu bölgelerde çayır bitki örtüsüne bağlı olarak büyükbaş hayvancılık,
yazların sıcak ve kurak geçtiği bölgelerde ise steplerin yaygın olması sonucu küçükbaş hayvancılık yaygındır.

Tarım ve hayvancılıktan elde edilen ürünler, aynı
zamanda sanayide ham madde olarak kullanıl makta
ve bazı sanayi tesislerindeki üretim de iklime bağlı
olarak değişmektedir. Dolayısıyla tarım ve hayvancı-
lıkta üretilen ham madde miktarı, bu ham maddeleri
kullanan sanayi tesislerinin üretimini etkilemektedir.
Üretimi dışarıda gerçekleşen gemi imalatı ve inşaat
gibi sektörler düşük ve yüksek sıcaklıklarla ya ğıştan
etkilenmekte dolayısıyla üretim de yavaşlamaktadır
(Görsel 2.39). Ayrıca iklim şartları; su, güneş ve rüzgâr
ile çalışan enerji santrallerinde gerçekleşen üretimde
değişikliklere neden olmakta dır.
Görsel 2.39: Gemi inşası

İklim koşullarının ulaşımı ciddi anlamda etkiledi-
ğini söylemek mümkündür. Bu açıdan bakıldığında
aşırı yağışlar, şiddetli rüzgâr, sis ve don olayı ulaşım-
da ak samaları da beraberinde getirmektedir. Olum-
suz hava şartları, bir taraftan üretimi etkilerken
diğer taraftan ürünlerin tüketim merkezlerine ulaş-
tırılmasını zorlaştırarak tüketimin azalmasına yol
açar (Görsel 2.40). Üretimin azalması ve ürünlerin
dağıtımının yapılamaması, ürün fiyatlarını yüksel-
terek tüketimi azaltan bir başka faktör olarak dikkat
çekmektedir. Ayrıca iklim şartları, insanların ihtiyaç
duyduğu ürünlerin mevsimsel olarak değişmesine
neden olmaktadır. Görsel 2.40: Hava şartlarının dağıtıma olumsuz etkisi

81